Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++

 
İmâmiyye Şîası’nın Tarihçesi 
On İki İmam: On iki imamın her birinin isimleriyle anıldığı ilk rivayetin, Ali 
b.  İbrahim el-Kummî’nin (ö. 307/919) Tefsîr’inde olduğu anlaşılmaktadır. 
Ali b. İbrahim, on iki rakamıyla ilgili bazı rivayetlere yer verdiği kitabının bir 
yerinde, Hızır’ın Hz. Ali ve oğlu Hasan’la karşılaştığında, onlara, on iki 
imamın her birinin ismini açıkladığı meşhur rivayeti gündeme getirmiştir. 

---

 
 
127
Rivayete göre Hızır’ın, Ali’ye dönerek ona, Hz. Muhammed’in vasîsi ve 
ümmetin halifesi olduğunu, daha sonra onun yerine geçecek haleflerinin 
sırasıyla Hasan, Hüseyin, Ali b. Hüseyin, Muhammed b. Ali, Cafer b. 
Muhammed, Musâ b. Cafer, Ali b. Musâ, Muhammed b. Ali, Ali b. 
Muhammed, Hasan b. Ali ve son olarak da, zulüm ve zorbalıkla dolan 
yeryüzünü adalet ve doğruluğa kavuşturacak olan el-Kâim el-Muntazar 
olduğunu söylediği ifade edilmektedir. Bu ve buna benzer rivayetlerden, on 
iki imam rivayetlerinin gaybetten önce de gündeme gelmiş olabileceği, ancak 
on iki imamın her birinin isimleriyle anıldığı rivayetlerin, ilk olarak hicri 
290’lı  yıllarda tedavüle girdiği anlaşılmaktadır.  İmâmî rivayetlerin büyük 
bölümü Kum ve çevresinden çıktığı için, uzak bölgelere ulaşması hayli 
zaman almış olabilir. On iki imamla ilgili rivayetler, Küleynî’nin Usûlü’l-
Kâfî adlı eseriyle karar bulmuştur. Küleynî ve kısmen de Ali b. İbrahim el-
Kummî, kendilerine göre imamların sayısının  şüpheye yer bırakmayacak 
şekilde on iki olduğunu her yönüyle ele almışlardır. Bu kitapta on iki imam 
teorisiyle ilgili bütün temel malzemeleri bulmak mümkündür. Aynı rivayetler 
daha sonra Numânî, Sadûk ve Tûsî gibi alimler tarafından tekrar kayda 
geçirilmiştir (Hakyemez, s. 187-192). 
Durum bu merkezde olmasına rağmen, İmamiyye Şîası, Hz. Ali’nin Hz. 
Peygamber tarafından imam olarak tayin edildiği iddiası ile yetinmeyip, Hz. 
Peygamber’in on iki imamı da bildirdiğine dair, Sünnî ve hatta ilk Şiî 
kaynaklarda yer almayan bir rivayetten söz eder. Buna göre İmâmiyye, Hz. 
Peygamber’e vasîleri sorulduğu zaman, onun, “Ali kardeşim, vârisim, vasîm, 
benden sonra da her insanın velîsidir; sonra oğlu Hasan, sonra Hüseyin, 
sonra da Hüseyin evladından dokuz kişidir; Kur’ân onlarladır, onlar 
Kur’ânla; onlar, (cennetteki) havz kıyısında bana ulaşıncaya dek birbirinden 
ayrılmazlar” buyurduğunu, hatta onları adlarıyla yazdığını söyler (Gölpınarlı, 
1969). 
Bu arada Sahîh-i Müslim’de, Câbir b. Semure’den rivayet edilen bir 
hadise göre Hz. Peygamber, İslam dininin on iki halifeye kadar aziz olmaya 
devam edeceğini söylemiştir.  Şîa, Sünnî orijinli bu hadisin on iki imama 
delalet ettiğini ileri sürerken, Ehl-i Sünnet meseleyi farklı şekilde ele almış ve 
bunu on iki imamla ilgili görmemiştir. Çünkü hadiste söz konusu edilen 
husus, fiilen hilâfet işidir, ümmetin idaresini üstlenmedir. Oysa on iki imam 
arasında, Hz. Ali ve kısa süreliğine de olsa Hz. Hasan’ın dışında hilâfet 
mevkiine gelmiş olanı yoktur. İmâmiyye, bu çeşit rivayetleri esas alarak 
imamların sayısını on ikide durdurur. On iki imam, sırasıyla şu şahsiyetlerdir: