Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Yakın Dönemdeki Gelişmeler
II. Meşrutiyet (1908) sonrası dönemde İslâm Mezhepleri Tarihi disiplini ile ilgili dikkat çeken bir gelişme yaşandı. Müstakil bir ders hüviyetinde medrese müfredatına dahil edilen bu disiplin, böylece bağımsız bir bilim dalı olma sürecinde önemli bir merhaleyi aşmış olmaktaydı. İlkönce Milel ve Nihal adı altında Dinler Tarihi ile birlikte müfredatta yer bulan Mezhepler Tarihi, 1913’te imam ve hatip yetiştirmek için kurulan medreselerde Mezâhib-i İslâmiyye ve Turuk-i Âliye ismiyle Tasavvuf Tarihi ile birlikte okutuldu. Haydarîzâde İbrahim Efendi (v. 1933) bu derslerin muallimliğine tayin edildi. Dârü’l-Hilâfeti’l-Âliye Medresesi’ndeki dersin muallimi ise Mahmud Esad Seydişehrî (v. 1917) idi. Her iki hoca da kendilerinin kaleme aldığı ders kitapları üzerinden derslerini okuttular (Aydınlı, 2008). Cumhuriyet döneminin ilk yıllarına gelindiğinde Mezhepler Tarihi disiplininin gelişimi, Dârü’l-Fünûn İlahiyat Fakültesi’nin ders programla- rından ve Fakülte dergisindeki akademik yayınlardan izlenebilir. Fakültedeki ilgili dersler Yusuf Ziya (Yörükan) Bey ile Şerafeddin (Yaltkaya) Bey tara- fından verilmekteydi. Fakülte 1933’te öğrenci yokluğundan İslâm Tetkikleri Enstitüsü’ne dönüştürüldü. Enstitü’nün kapandığı 1936 yılına kadar bu kurumda Türk Dinleri ve Mezhepleri Tarihi dersini Yörükan okuttu (Aydınlı, 2008; Kutlu, 2008). 14 Bu dönemin akademik ilgisi, daha çok yaşayan ve Türkiye’de mevcut mezhepler üzerindeydi. Dönemin diğer bir önemli ismi olan İsmail Hakkı (İzmirli) Bey, Yeni İlm-i Kelâm adlı eserinde “Liyevm Mevcut Olan Fırkalar” başlığı altında Vehhâbîlik, Ahmedîlik ve bazı mehdîlik hareket- lerine yer vermişti. Fakülte dergisindeki makalelerde ve diğer yayınlarda Dürzîler, Yezîdîler, Alevîler, Bektâşiler ve Tahtacılar üzerine araştırmalar yayımlandı. Dönemin akademyasına hâkim Türkçü ve rasyonalist eğilimlerin bir sonucu olarak özellikle İmam Mâturîdî ve mezhebi üzerinde duruldu. Tüm bu yayınlar, klâsik mezhepler tarihi eserlerine kıyasla zengin bir muhte- vaya sahipti. Araştırma metodları konusunda batıdaki gelişmeler takip edil- mekteydi. Meselâ Yörükan, Durkheim’in usûlüne bağlı kalacağını belirtti ve içtimaiyatçı (sosyal-pozitivist) bir metodu benimsedi. Gözlem ve görüşme tekniklerini kullandığı alan araştırmaları yaparak mezheplerin yaşayan ruhu- nu bizzat toplum içerisinde tespit etmeye çalıştı (Kutlu, 2008; Büyükkara, 2005). 1949’da kurulan Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ndeki Mezhepler Tarihi dersleri Yusuf Ziya Yörükan (v. 1954), Yaşar Kutluay (v. 1969), Muhammed Tancî (v. 1974) ve arkasından Ethem Ruhi Fığlalı tarafından okutulmuştur. Yüksek Öğretim Kurumu kararıyla 1991 yılında bu disiplin tüm ilahiyat fakültelerinde İslâm Mezhepleri Tarihi adında ana bilim dalı olmuş, bunun altında ise Klasik İslâm Mezhepleri Tarihi ve Çağdaş İslâm Akımları adı altında iki bilim dalı oluşturulmuştur (Aydınlı, 2008; Kutlu, 2008). İslâm mezhepleri ve akımları, klâsik oryantalizmin ilgi duyduğu araştırma alanlarının baş sıralarında yer almıştır. Müslümanlar arasındaki kökleri eskiye uzayan dinî ve siyasî ayrılıklar hakkında bilgi toplanması, salt bilimsel gayeler yanında, İslâm dünyası üzerindeki siyasî hedeflerine ulaşmada batılı sömürgeci güçlere çeşitli avantajlar sağlayacaktı. XIX. yüzyıldan itibaren oryantalistler, mezhep ve fırkalara dair yazılmış birçok önemli kaynağın hem neşirlerini yaptılar, hem de bu eserleri batı dillerinden birine kısmen veya tamamen çevirdiler. Şehristânî’nin el-Milel’i 1850’de Almanca’ya çevrildi. İbn Hazm’ın el-Fasl’ındaki Şiî gruplarla ilgili bölüm 1907’de İngilizce’ye aktarıldı. Eş‘arî’nin Makâlât’ının ilk tahkikli neşri 1924 yılında yine bir oryantalist tarafından yapıldı. 1979’da İran’da gerçekleşen devrim, Şia üzerindeki araştırmaları hızlan- dırdı. Yeni İran yönetiminin teşvik ve desteği ile İmamiyye Şiası’nın temel eserlerinin modern baskıları yapıldı. Bu gelişmelerle birlikte Şia araştırmala- rında bilimsel yayın patlaması yaşandı. ABD’deki 11 Eylül (2001) saldırısı- nın ardından bu defa Selefîlîk ve Vehhâbîlik ilgi odağı oldu. Bu akımlar hakkında batıda akademik düzeyde çok sayıda kitap ve makale yayımlandı. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|