BÖLÜM 8_____________________________________________________
KOVARYANS ANAL
øZø
Bu bölümde, bir deneysel i
úlemin ya da faktörün ba÷ımlı de÷iúken
üzerindeki etkisi incelenirken, ba
÷ımlı de÷iúkenle iliúkili oldu÷u düúünülen bir
ya da daha çok de
÷iúkenin kontrol edilerek, ortalama puanların
kar
úılaútırılmasını tanımlayan kovaryans analizine yer verilmiútir.
Tek Faktörlü Kovaryans Analizi (One Factor ANCOVA)
Amaç ve Özellikleri
Kovaryans Analizinin (ANCOVA) amacı, bir ara
útırmada etkisi test edilen
bir faktörün ya da faktörlerin dı
úında, ba÷ımlı de÷iúken ile iliúkisi bulunan bir
de
÷iúkenin ya da de÷iúkenlerin istatistiksel olarak kontrol edilmesini
sa
÷lamaktır. Bu ba÷lamda ANCOVA’nın, basit ANOVA’ya göre iki temel
avantajı bulundu
÷u söylenebilir. Bunlar ; (a) hata varyansını azaltması
nedeniyle daha büyük bir istatistiksel güç sa
÷laması ve (b) bir deneyin
ba
úlangıcında gruplararası farkların oldu÷u durumlarda deneydeki yanlılıkta
bir azalma sa
÷lamasıdır. Ancak, ANCOVA, sadece potansiyel ortak bir
de
÷iúkene iliúkin olarak gruplararasında anlamlı farkların olması durumunda
de
÷il, ortak de÷iúken ile ba÷ımlı de÷iúkene ait puanlar arasında do÷rusal bir
ili
úkinin olması durumunda, baúlangıçta grup ortalama puanlarının eúit
olması ko
úulu altında dahi kullanılabilen güçlü bir istatistiktir.
Bu analiz deseninde ya da modelinde, ba
÷ımlı de÷iúken üzerindeki etkisi
kontrol edilecek de
÷iúkene ortak de÷iúken (covariate ya da concomitant) adı
verilir. Analiz, ara
útırma deseni ile kontrol altına alınamayan dıú etkenleri,
do
÷rusal bir regresyon yöntemi ile ortadan kaldırarak deneydeki iúlemin
gerçek etkisinin belirlenmesini mümkün kılar. ANCOVA ile, ba
÷ımlı de÷iúken
üzerindeki her bir gözlem için, ortak de
÷iúkene dayalı düzeltilmiú de÷erler
üretilir ve bu de
÷erlerden hesaplanan düzeltilmiú grup ortalama puanları
arasındaki farkların anlamlı olup olmadı
÷ı incelenir. Bu çalıúma, ortak
de
÷iúkenin tek oldu÷u iúlemlerle sınırlıdır.
| 
