Müsahibat uçotu

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
33 
 
Təsərrüfat proseslərini uçota alan hesablar
bir neçə yerə bölünür: 

Təchizat prosesini uçota alan hesablar.
Bu hesablarda təchizat prosesi və onunla əlaqədar olan 
xərclər əks etdirilir. Bu cür hesablara materiallar hesabı 
aiddir.

İstehsal prosesini uçota alan hesablar.
Belə hesablara “Əsas istehsalat”, “Köməkçi istehsa-
lat”, “Ümumistehsalat xərcləri”, “Ümumtəsərrüfat xərclə-
ri” və s. hesablar aiddir. Bu hesablar istehsala məsrəfləri 
və məhsulun maya dəyərini əks etdirmək üçün nəzərdə 
tutulur. 

Satış prosesini uçota alan hesablar.
Bu hesablardan satış prosesini və satışdan əldə edilən 
nəticələri aşkara çıxarmaq üçün istifadə edilir. Bu cür he-
sablara “Satış”, “Əsas vəsaitin satışı və sair xaricolmala-
rı”, “Sair aktivlərin satışı” hesabını aid etmək olar. 
 
 
 
 

---

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
34 
 
FƏSİL IV 
MÜHASİBAT UÇOTUNDA İKİLİ YAZILIŞ VƏ 
HESABLARIN QURULUŞU
 
4.1. Hesabların müxabirləşməsi və ikitərəfli
yazılış üsulu 
 
Təsərrüfat əməliyyatlarının mühasibat uçotu hesabın-
da əks etdirilməsi zamanı həmin əməliyyatın hansı hesa-
bın debeti və ya kreditində yazılmasını müəyyənləşdirmək 
çox vacibdir. Təsərrüfat əməliyyatları zamanı uygun he-
sablar arasındakı qarşılıqlı əlaqə 
müxabirləşmə
adlanır. 
Hesabların müxabirləşməsi təsərrüfat əməliyyat-
larının iqtisadi məzmunu ilə şərtləndiyindən, hər bir 
müxabirləşmənin arxasında nə kimi iqtisadi məzmunun 
dayanması müəyyən edilə bilir. Məsələn:
Dt Kt
221-kassa 223-hesablaşma hesabı 1500 manat 
Bu o deməkdir ki, müəssisənin kassasına bankdakı 
hesablaşma hesabından 1500 manat məbləğində pul alın-
mışdır. 
Mühasibat yazılışı hesablarının adları üzrə konkret 
təsərrüfat əməliyyatlarının məzmununu və məbləğini gös-
tərən əməliyyatın icra olunması 
mühasibat hesablarına 
yazılış
adlanır.
İkitərəfli yazılış üsulu
- təsərrüfat əməliyyatlarının 
mühasibat uçotu hesablarında eyni məbləğdə bir hesabın 
debetində və digər hesabın kreditində qarşılıqlı əks etdi-
rilməsidir. İkitərəfli yazılış mühasibat uçotunun əsas üsulu 

---