Nevevi Kırk Hadis Şerhi

Dördüncü defa içki içenin öldürülmesi ve bunlardandır. (3) Bunun hakında peygamber (s.a.v)’den çok vecihlerle emir variddir. (4) Bunu Abdullah bin Amr bin As ve başkası aldı.Alimlerin çoğuna göre öldürülme emri neshedildi, dördüncü defa içki içen adam peygamber (s.a.v)’e getirilip öldürmediğini rivayet edildi. (5)

Beşinci defada hırsızın öldürülmesi rivayet edildi. (6) Denildiki: Fakihlerin bir kısmı bu görüştedir. (S: 240) Peygamber (s.a.v) şöyle buyurduğu rivayette bunlardandır. “İki halifeye biat edildiği zaman, onladan diğerini öldürün bunu Müslim Ebi Sa’d’den tahric etti.

Ukayli bir babtaki hadislerin hepsini zayıf gördü. Yine onlardan: Peygamber (s.a.v)’in şu hadisidir: Sizin işiniz bir iken ve bir adam üzerineyken bir adam gelirde sizin birliğinizi parçalamak veya cemaatinizi dağıtmak isterse onu öldürünüz. (7)

Bir rivayette de: Kim olursaolsun boynunu kılıçla vurun. Bunu yine Müslim Arfece rivayetinden tahric etit.

Silah çekende bunlardandır, Nesai ibni Zübeyr’den tahric etti, O peygamber (sav)’in şöyle buyurduğnu rivayet etti:kim silah çeker sonra koyarsa kanı hederdir. (8) İbniz Zübeyr’den merfu ve kuvkuf olarak rivayet edildi. Buhari dedi ki: O ancakmevkuftur.

İmam Ahmed bu hadiin manasından soruldu, dedi ki: Bu nedir, bilmiyorum.

İshak bin Raheveyn dedi ki: Bununla silahını çekip, sonra insanların içerisine koyup silahı arz eden(öldürümelerini hafie alarak onları öldüren) murad edilmiştir, onun öldürülmesi helaldir.

______

(1) Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi, İbni Mace, Hakim ve Beyheki tahric etti. Hafız ibniHcer dedi ki: adamları güvenilirdir. (2) Hadis zayıftır,ibniebi Şeybe tahric etti, adamları güvenilirdir,fakat senednde kopukluk var. (3) Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai ve İbni Mace Bera bin =Azib’ten şöyle dediğniu tahri cetti: Rasulullah (sav) babasından sonra karısıyal evlenen adamın boynunu vurmak üzere beni gönderdi. Neylül evvtar 7/115

(1) Tirmizi, Hakim, Darekutni, Cündüb’ten tahric etti. Hakim dedi ki:Sahih garibtir. (2) Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai ve ibni Mace İbni Abbas’tan tahric etti. Hakim dedi ki: Sahih, garibtir.(2) Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai ve İbni Mace İbni Abbas’tan tahric etti.(4)BunuMuaviye’den ahmed,ebu Davud,Tirmiz ve İbni Mace tahric etti, Haim ve ibni Hibban doğruladı.(3) Hadismunkatı’dır.Ahmed ve Haris binüsame müsnedinde tahric etti. (5) Hadissahihtir,Buharidedir. (6) Hadis zayıftır, Cabir’den Ebu Davud, Nesai ve Darekitni tahric etti, seedinde Musab bin Sabit bin Abdullah var, onun hadisizayıftır.Nesa idedi ki: bu hadis münkerdi, kuvvetli deildir,bu hususta sahhihadis bilmiyorum. (7) Hadis sahihtir, Müslim arfece bin Şüreyh’ten tahric etti. (8) Nesai ve Taberanimerfu oarak tahric etti, Hakim doğruladı. (9) Ahmed, Hakim tahric etti, ve doğruladı. (10) Hadis hasendir, Ahmed,Ebu Davud, Tirmizi, Nesai İbni Mace tahric etti.

Bu Hariri’lerin yaptığı iştir, adamları erkekleri ve zürriyeti öldürmeyi hafife alıyorar. Ayşe (ra)’den İshak’ın (binRaheveyh) tefsirine zıt rivayet yapılmıştır. Hakim Alkame bin Alkame4dentahric etti, O annesinden rivayet etti ki: Said bin As’ın emirliğei zamanında bir adam efendiinekılıç çekti, inanlar adamı tuttular, efendi Ayşe (ra)’inyanına girdi, Ayşe (ra) dedi ki: Peygamber (sav)’in işittim buyurduki: kim öldürmeyi isteyerek müslümanlardan birine demirle işaret ederse, kani vaciptir. Bunun üzerine efendi kölesini aldı ve onu öldüdü. Buhari ve Müslimin şartı üzere sahihtir. dedi. (9)

(S: 2417 Peygamber (sav)’in şöyle buyurduu sahihtir. Kim malını müdafaa edeken öldürülrse şehiddir.(10)

Bir rivayette de Kim kanın müdafa ederken öldüülrse şehiddir”

Adamın kanı ve malı istendii zaman en kolayile müdafaa eder bu Şafii ve Ahmed’in görüşüdür, öldürmemeyi niyet etmesi vacip midir, değilmidir? Bu hususta imam Ahmed4,den iki rivayet vardır.

Bir taifede, kimin canına ve malına kastedilirs,e başlangıçta o adamı öldürmesi mübahtır, dedi.

İbni Ömer’in huzuruna hırsız girdi, İbni Ömer kalktı, kılıcını çekti, eğer engel olmasalardı adamıöldürcekti. (1)

Hasan Basri elindedemir olan bir hırsız bir adamın evine girersediye soruldu, dedi ki: Hangi şekide öldürmeye muktedir olursan onu öldür.

Onar, velevki, bircinayet yapmadan arkasınıdönüp kaçsa bile öldürmeyi mübah kıldılar, Ebu EyyupEs Sühtiyani onlardandır.

İmam Ahmed Übade bin Samit’ten tahric etti, Peygammber (sav) buyurdu ki: Ev senin haremindir,kim senin üzerine haremine girerse, onu öldür” Fakat isnadında zayıf vardır.

Müslümanlar aleyhine casusluk yapanın öldürülmesi de bunlardandır. Kafirler için müslümanlar aleyhine causluk yaparsa öldürülür.

Ahmed bu hususta durdu. Maik’in ashabından birgrup ve ashabımızdanibniukayl öldürülmesini mübah kıldrı. Malikilerden bazısı dedi ki: Bunu tekrar yaparsa öldürülür.

Öldürülmesini söyleyenler şunundeli gösterdiler.Peygamber (sav7’in mektubunu Mekke ehline haber verip tedbirlerini almalarını habervern Hatıb bin Ebi Beltaa’ya Peygamber (sav)’den öldürmek için izin isteyen Ömer (ra)’e buyurduki: hayır O Bedir’e katıldı. (2)

(S: 242) O kanını mübah kılacakiriş yaptı buyurmadı, ancak öldürülmesine engel olacak birsebep zikretti, o da Bedir’e katılması ve Allah’ın Bedir ehlini bağışlamasıdır. Bu engel kendinden sonrası için yok olmuştur.

Onlardan: Ebu Davud’un mürsellerinde İbnil Müseyyeb’ten tahric etiği, şu hadistir,

Peygamber (sav) buyurduki: Kim babasına vurursa onu öldürün başka bir vecihle müsned olarakrivayetetti fakat sahih değildir. (3) Allah en iyisini bilir.

Bilki zikredilen bu hadislerden sahih olmayan var,sahih olduğunu söyleyen itibaredilecek biride bilinmiyor Kim babasına vurursa onu öldürün” hadisi gibi, Hırsızı öldürmek beşincedefadıd (4) Hadisi gbii. Geri kalan hadrislerinhepsini de İbni Mesudun Hadisine döndürmek mümkündür, Oda ibniMesud’un hadisi müslümanın kanının üç haslet dışında helal olmayacağını içeriyor:

1- Ya dinin terk edip, müslümanların cemaatini terk etmesi

2- Ya da evliyken zina etmesi

3- Ya da haksız yerebirini öldürmesidir. Bundan şu (netice) alınır: Müslümanın kanı şu üç şey temas etmek.Diğerleri dışında bu üçü müslümanın kanını mübah kılar.

(S:223)Haram ferce temas etmeye gelince,hadiste zikredildi ki: Evlilikten sonra zina, bu Allah en iyisini biir, misal şeklindedir, çünkü evliye şehvetini nikahla nail olmakla üzerine nimet tamamlanmıştı, bundan sonrahaam kılınmış ferce gelirse, kanı mübah kılınır.

Bazan evlilik şartı ortadankalkıp yerine yeni bir şart gelebilir, oda fercin mutlak olarak mübaholmayan türden oluşudur. Livata gibi, veya mahreme (nikah) akdiyle veya akidsiz temas etmek gibi.Bu vasıf evllilik yerinemi, yoksa onun halefi (evlilik sonrası), yerine mi geçer?Alimler arasında tartışmalıdır.

Hadisler evliliğe halef (evlilik sonrası) yerine geçer olduğuna delildir, bu kanunmübah edilmesine kafidir.

Haram kanın akıtılmasının gelince, kan akıtmaya yol açan fitne çıkarma da bunun gibimidir- müslümanalrın cemaatini dağıtmak, ikinci imama biatetmek ve kafirelre müslümanların açığını göstermek gibi?Bu çekişmedir. Ömer (ra)’den bugibisini öldürmemenin mübah olduğu rivayetedildi.

Aynı şekilde öldürmek isteğiyle silah çekmek, kanın mübahkılınmasından öldürme yerine geçermi, geçmez mi? Allah azze ve cellebuyurduki: Kim bir cana veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya karşılık olmaksıın haksız yere) bir cana kıyarsa bütüninsanları öldürmüş gibi olur) (1) İki şeyle ödürmeninmübaholacağını delildir. Birincisi: Cana karışık. İkincisi yeryüzünde bozgunculuğa karşılık.

Harp, dinden döme ve zina da yeryüzünde bozgunculuğa girer. Aynı şekilde içki içmekve bunda ısrar etmek haram kan dökülmesine yol açma zannı veriyor.

Sahabeler Ömer (ra) zamanında sahabeer içki içenni haddinin seksen sopa olduğuna icma ettiler, sarhoşluğu,seksen sopayı gerektiren iftira zannında kıldılar. (2)

(S: 244) Abdul Kays heyeti peygamber (sav)’e gelince, onları kaplarda sıra yapmaktan, ve o kaplardan içmekten nehyetti, ve buyurduki: Sizden biriniz kalkıyor amcasının oğlunun yanına gidiyor-içki içerse kastediyor ve kılıçla boynunu vuruyor. Onlardan bu, sebepten dolayı yaralanmış adam da vardı, peygamber (sav)’den utandığından yarasını saklıyordu. (3)

Bütün bunlarda öldürme hadisesi zannının öldürme yerinekonulmasınadn dolayı kan mübah kılınyoır. Fakat bu neshedildimi, yoksa hükmü bakimi? Bu çekişmelidir.

dini terk ve cematatten ayrılmanın manası: İslam dininden dönmektir, velevki şehadet kelimeerinisöyelsin,eğer Allah ve Rasulüne söverse, şehadeti kabul edse bile kanı mübah kılınır, çünü bu şekide dinini terk etmiştir.

Aynı şekilde mushafı hafife alır da pisliklerin için eatarsa, veya zorunlu dinden olduğunu bilinenşeyi inkar ederse,namaz vebun benzer dinden çıkarn şeylergibi. İslamın rükünlerinden birini terk etmek bunun yerine geçermi?

Bu şunun üzerine bina edilir: Bununla idnden tamamen mi çıkar?

Kim tamamen dinden çıkmak olarak görüse,bu onun yanında kelimesi şehadeti terk etmek ve inkar etmek gibidi, kim ki dinden çıkmak değildir diye görürse,bunlar ihtiaf ettiler:

Öldürme hususunda dini terk edene dahil edilr mi, edilmez mi?

Bubab alimlerin bidatlara çağıranın öldürülmesi hususunda söyledikeri babındandır, onlarbunadinden çıkmaya benzer olrak bakıyorlar,o (bidatlara çağırma)buna dinden çıkmaya)vesiledir,eğerbunu gizlerve başkasını çağırmazsa hükmü münafıklarınhükmü gibidi, eğer buna çağırırsa ümmetin dinini bozduğu için suç ubüyük olur.

Peygamber (sav)’den harcilerin öldürülmesini emri sahih olarak sabittir. (4) (S245) Alimler onların hükmünde ihtilaf ettiler. Kimi dedi ki: kafirdirle, öldürülmeleri

__________

(1) Bunu Abdurrazzak tahric etti. (2) Tirmizi Cabir bin abdullah’tan tahric etti., lafzı : O bedir ve Hudeybiye’ye katıldı. (YinAhmed’de tahric etti.Adamlarısahih rivayet adamlarıdır.(3) Haraiti (Meseviil Ahlak)ta tahric etti.(4) Hadiszayıftır, Cabir’den Ebu Davud,Neai ve Darekutni tahri cetit.Nesai dediki0 Hadis münkerdir Tahrici daha önce geçti.

(1) Maide: 32 (2) Malik muvatta’da ve Şafii Sevr binZeyd edDeyli’den tahric etti, odaömer’den rivayet etti, isnat kopuktur, Çnükü Sevr ihtilafsız olarak Ömer’le karşılaşmamıştır.(3) Bunu Ahmed, Müslim Ebu Saidi Hurdi’din tahric etti. (4) Hadis sahihtir,Ali (ra)den Buhari, Müslim, Ebu Davud, Nesai ve ahmed tahric etti. (5)Hadisinnassı: Onlala nerdekarşılaşsanız,öldürünüz,kıyamet günüonları öldüren e öldürdüğüden dalıyı sevab vardır. (6) Ahmed ve TaberaniEbu Bekre’den tahric etti. (7) Ebu Yala tahric etti, Yezidi Rakkaşi var,zayıf

küfürleri içindir. Bazıları da dedi ki: Onlar müslümanarın kanını akıtıp, onları kafir saydıklarından dolayı öldürüürler.Bu Malik ve ashabımızdan bir grubungörüşüdür. Baştan öldürülmelerineve yaralılarının da öldürülmesine icazet verdiler. Bazıları da dedi ki: onlar üzerinde bulunduklarışeye davet edelerse öldüülrler, davetetmezlerse öldüülmezler.Bu imam Ahmed ve İshak’ın görüşüdür.

Bazıları: Onlar başlamadan, başlanmaz, dedi, bu Ali (r.a)den rivayet edildi (5), vebu Ş afii ve ashabımızdan çoğunun görüşüdür.

Bir çok vecihle Peygamber (sav)’den namaz kılanbir adamın öldürülmesini emrettiği ve şöyle buyurduğu rivayet edildi: Eğer öldürürse, ilk ve son fitne olur (6)

Bir rivayettede:Eğer öldürürse Deccal çıkana kadarümmetimden iki adam ihtiafa düşmez. (7) Bunu imam Ahmed ve başkası tahric etti.

Bununla öldürülmesi müslümanalrdan şerrini engelliyor ve fitnelerin belini kırıyorsa, bidatçınınöldülmesine delil getirdi.

İbni Abdil Berve başkası Malik’in mezhebindenbidata davetedenin öldürülmesinin caiz olduğunu hikaye etti.

(S: 246) Bütün öldürme naslarının, hepsi ibniMasud hadisine bu takdir üzeredöndürülmüş oldu.Hamd Allah’adı.

Burada zikrettiğimiz nasların çoğu hakkında çoğu alimler ibniMesud hadisiyle mensuhtur, diyor, bunda iki vecihten nazar var:

Birincisi: İbni Mesud hadisibütünbu naslardandaha sonra olduu bilinmiyo,özelllikle ibni Mesud’da ilk islama girenlerdenbu nasların çoğunu islama geç girenler rivayet ediyor. Ebu Hureyre, cerir bin Abdulah ve Muaviye gibi; onların hepsi dördüncü defa içki içenin öldürülmesinin hadisini rivayet ettiler.

İkinci: Özel, genelle nesh edilme, velevki, genel özelden sonra olsa bile, bu cumhurun görüşüdür, çünkü özelin manası üzerine delilliği nas iledir, genelin delilliğ ise çoğunluğa görezahir iledir, zahirin hükmü nasın hükmünü bozmaz.

Haytından kendiüzerineyalan söyleyen birinin, peygamber (sav)’in öldürülmesini emrettiği rivayet edildi, o yalancı adam bir arap mahallesine gidip isizn kanlarınız ve malarınız hakkında hükmetmem için rasulullah (sav7 beni gönderdi ve emretti, dedi.

Bu bir çok vecihlerle rivayet edildi hepsi de zayıftır.Bazısında da : Bu adam cahiliye zamanında onlardan biri kadanla nişanlanmıştı, onu evlendirmeyi reddetmişlerdi, adam bu yukardaki sözü söyleyince onu doğrulamışlardı, bu kadınla birleşti, o zaman zina etmiş oldu, ve bunun mübahlığını da peygamber (sav)’e nisbet etmişti, bu küfürdür,dinden dönmektir.

Sahihi Müslimde rivayet edildiki: Peygamber (sav) Mariye’nin yanına gelen ve insanlarında bundan bahsettiği, bir Kıpti’yi öldürmesini emretti, Ali (ra) onu kesilmiş (hadım) olarak bulunca terk etti. (1)

Bazıları kıptinin daha müslüman olmadığını ve anlaşmalı kafir müslümanlara eziyet vereck bir şey yaptığı zaman anlaşmasınınbozulduğunu, hele birde peygamber (sav)e eziyet ederse durumununnasıl olacağını söylediler.

Bazıları dedi ki: O müslümandı, fakat o bu işten nehyedilmişti, o vazgeçmemişti, hatta bu yüzden insanlar peygamber (sav)e eziyet vermek kanı mübahkılar,fakat adam temizliği açıkça ortaya çıkınca, Mariye’nintemizliğ ortaya çıktı ve öldürmeyi mübah kılacak sebepte orkadan kalktı.

İmam Ahmed’den, Peygamber (sav)’in bu üç sebep haricinde de öldürebileceği, başkasının bu hakka sahip olmadığı rivayet edildi. Sanki Rasulullah (sav7’in öldürmekle fayda gördüğü zaman bunu tazir (azarlama cezası)olarak yapabileceğineişaret ediyor, çünkü rasululah (sav) haddi aşmak hususunda masumdur. Başkasıyla, heva ve taşkanlık hususunda emin olunmaz.

Ebu Davud dedi ki: Ebu Berir Hadisin imam Ahmede soruldu benduydum: Bu peygamber (sav)’den sonra kimse içni geçerli değildir.” Ve dedi ki: Ebu Berir ancaküç şey haricinde öldüremez, peygamber (sav) öldürebiir”

İşaret edilen Ebu Bekir hadisi: Bir adam Ebu Bekir’le konuştu ve kaba davrandı, Ebu Berze ona dedi ki: Ey rasulllah’ın halifesionu öldürmeyeyim mi? Ebu Bekir dedi ki:

Peygamber (sav)’den sonra bu işkimse için geçerli değildir (2)

Kıbtinin öldürülmesi emri de bu şekildedir, eğer sahihbesehırsızın öldürülmesi de aynıdır, peygamber (sav7 ilk önc eöldürmeyi emretti, onun (elini) kestiler, bu dörtkere oldu, sonra öldürülmesini emretti, ona gidilip,kesiliyordu, hatta dört tarafı (iki el,iki ayak) kesildi, beşincide de öldürüldü. O Allah en iyisini bilir.

ON BEŞİNCİ HADİS

Allah’a ve ahiret Gününe İman Hasletlerinden)

(S: 248) Ebu Hureyre (r.a)’den rivayet edildi:Rasulullah (sav) buyurduki: Kim Alah’a ve ahiret gününe inanıyorsa,hayır söylesin, yahutsussun,kim Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsa, komşusuna ikram etsin, kim, Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsa, misafirine ikram etsin. Buhar ve Müslim rivayetetti.

Bu hadisi Buhari ve Müslim bir çokyollarlaebu Hureyre’dentahric etti,bazı lafızlarında: Komşusuna eziyet etmesin” Bazısında misafirinkonuklamayı iyi yapsın

bazısına Sılai rahmini gözetsin” geçmektedir.

Yine Buhari ve Müslim Ebu Şüreyh el Huzai’den mana olarak tahirc ettiler.

Bu hadis Peygamber (sav)’den ,Ayşe Ebu Mesud, (S: 249) Abdullah bin Amr, Ebu Eyyub el Ensari,İbni Abbas ve başka sahabeler tarafından rivayet edildi.

Kim Allah’a ve ahiret gününe iman ediyosa şöye şöyleyapsın sözü bu hasletlerin imandan olduğuna delidir,daha önce amellerin imana dahilolduğunu söylemiştik.

Peygamber (sav7 imanı sabır ve müsamaha diye tefsiretti. Hasan deiki: Sabır ile murad:

Masiyetlere , Müasamaha ile : İtaata karşıdır.

İman amelleri bazan Allah’ın haklarıya alakalı olabilr, farzalrın yapılıp, haramların terk edilmesi gibi.Hayır söyleyip, diğerlerinden susmakta bunlardandır. Bazan da kullarının haklarıyla alakalı olur, misafire komşuya ikram etmek, onaeziyet etmemek gibi. Şu üç şeyle mü’minleremrolunuyor:

Birincisi: Hayır söyleyip,onun dışında susmak. Taberani Esved bin Esram el-Muharibi’den şöyle dediğini tahric etti.: dedi ki: Ey Allah’ın rasulü banatavsiye et. Buyurdu ki: Eline sahip oluyormusun? Elime sahip olamazsam,başka neye sahip olayım dedim? Buyurdu ki: Dilinle ancak iyiolanı söyle, elini de ancak hayraaç”(1)

Dil istikametininimandan olduğu varid oldu. Müsned’de Enes (ra)’den peygamber (sav)’in öyle buyurduğu rivayet edildi: Kulun kalbi istikametli oluncaya kada imanı istiametli olmaz,dili istiakametli oluncaya kadar da kalbi istikametli olmaz. (2)

(S: 250) Taberani Enes (ra)4den peygamber (sav)’inşöylebuyurduğunu tahric etti: “Dilinden üzülünceye kadarkulimanın hakikatına uluşamaz.

Taberani Muaz bin Cebel (ra)’den peygamber (sav)’in şöyle buyurduğunu tahric etti.

Sensustukça selamettesin,konuşuncaya ya lehine,yadaaleyhine yazılır.(3)

İmam Ahmed’in müsnedinde Abdullah bin Amr bin As (ra)tan peygamber (sav)’in şöyle buyurduğu rivayet edildi: Kim susarsa kurtulur. (4)

_________

(1) Hadis sahihtir (2)Sahihtir , Ahmed,Ebu Davud, Nesai tahri cetti. (3) Daha önce geçti, zayıftır. (1)Taberani kebir’de tahric etti. Heysemi dedik: İsnadıı güzeldir (2) Ahmed ve İbni Ebid Dünya Ali bin Mesade’den tahric etti, o zayıftır (3) Tabarena sağirve evsat’ta tahric etti. sahihtir (4) Ahmed, Tirmizi, Darimi,i ibnilMübarek ve ibni ebid dünya ibni Amr’dan tahric etti. Ahmed ve Tirmizi’ninhadrisininisnadı zayıftır.

Taberani’deki sened güzeldir. (5) Hadis sahihtir,Buari, Müslimve İbni Hibban tahric etti. (6) Hadis zayıftır, Ahmet tahric etti, senedinde Muhammed bin İshak var o müdellistir.

Sahihaynde Ebu Hureyre (ra)’den peygamber (sav)’in şöyle buyurduğu rivayet edildi: Kul içerisinde ne olduğu açığa çıkmayan birkelime konuşur, o sebepten doğu vebatı arasından uzak cehenneme iner.(5)

İmam Ahmed ve Tirmizi Ebu Hureyre’den tahric etti: Peygamber (sav) buyurduki:Bir adam sakınca görmediğini birkelime konuşurda onun yüzünden yetmiş yıl ceheneme iner.

Sahihi Buharide Ebu Hureyre (ra)’den peygamber (sav7’in şöyle buyurduğu rivayet edildi:

Bir adam önem vermediği, Allah’ın rızasını kazandıracak birkelie konuşur da,Allah onun sebebiyle onun derecelrini yükseltir, ve kul önem vermediği, Allah’ın gaabanı kazandıracak bir kelime konuşur da onun yüzünden cehenemde aşığı (tabakalara iner”

(S: 251) Ahmed Süleyman binCühaym4den oda annesinden tahric etti (6) dedi ki: Peygiamer (sav)’i duydum buyuruyorki:bir adam cennete kendisiyle cennet arasında birzara ölçü birimi)kadar kalıncyaa kadra şyaklışır da bir kelime konuşur, cennetten Sana’dan daha uzak bir şekide uzaklaşır.

Ahme, Tirmizi ve Nesai Bilal bin Haris’ten şöyledediğini tahirc etti: Peygamber (sav)’i duydum buyuruyor ki:Sizden birinzi,ulatığı dereceye yetişceğini zannetmeden Allah’ın rızasını kazandıracak bir kelime konuşurdaallah o kelime sebebiye huzurna çıkacağı güne kadar hoşnutluğunu yazar, sizden biriniz de ulaştığı dereceye yetişeceğini zannetmeden, Allah’tın gazabını kazandıracak bir kelime konuşur da huzuruna çıkacağı güne kada, allah ona o kelime sebebiyle gazabanı yazar. “ (1)

Daha önce ümmü Habibe’nin peygamber (sav)den şöyle buyurduğunu rivayet ettiğini zikretmiştir. Adem oğlunun her söyediği,iyiliği emretme,kötülükten nehyetme ve Allah’ın zikri hariç, aleyhinedi, lehine değldir.

Hayır söylesin, yada sussun sözü, hayarısöylemeye ve onun dışında susmaya emirdir. Bu konuşmaı da susması, da eşit olan sözün var olmadığına da işarettir. Söz ya da haır,olur, söylemekle emredilir,veyahayır olmaz susmakla emredilir. Muazve ümmü Habibe hadisi buna delildirler.

İbni ebid Dünya Muaz bin cebel’den tahric etti. lafzı: S: 2527 Peygamber (sav7 ona dedi ki: Ya Muazanen senikaybetsin,senin söylediğin şey ya lehine,ya aleyhine olmaz mı? (2)

Allah tealabuyurduki: İki melek insanın) sağında ve solunda oturarak yaptıklarını yazmaktadırlar. İnsan hiçbirsöz söylemez ki yanında gözetleyenyazmaya hazırbir melek bulunmasın) (3) Selefi salih sağdakininiyilkeri , soldakininkötülükleri yazdığna icma etti.

Buzayıf bir isnadla merfu olarak Ebu ümüame4den rivyaet edildi.

Sahih4te Peygmaber (sav)’den Ebu Ümame’den rivayet edildi.

Sahih’te Peygamber (sav)’den şöyle buyurduğu rivayet edildi: Sizden biriniz namaz kılarken,Rabbiyle fısıldaşıyor, melekte sağındadır. (4)

Huzeyfe’den merfu olarak rivyaet edildi: Sağında iyiliklere yazan vardır(5)

Herkonuştuğunu mu yoksa, sevap ve ceza gerektirenleri mi yazarL bunda ihtilaf ettiler.

Bunda iki görüş var

Ali bin Talha,İbni Abbas’ın şöyle dediğini söyledi:Konuştuğu herhayır ve şeryazılır,hatta yedim, içtim,geldim, gittim sözleri de yazılır.(S: 253)Hatta perşembe günü olunca sözü ve ameli arz edilir,hayır ve şer olanar kabul edilir, diğerlre atılır.Bu Alah tealanın şu kavlidir:(Allah dilediğini siler,dilediğini sabit bırakır, onun katındakitapların nası vardır.) (6)

Yahya binKesir’den şöyle dediği rivayet edildi:bir adam eşeğe bindi,eşek tözekledi.adam dedik:Eşeğin ayağı tökezledi: Sağdaki melek dedik: Bu bir iyilk değil ki yazayım, soldakidedi ki:Bu bir kötülük değil ki yazayım Allah soldakine, sağdakinin terk ettiğini yaz diye vahyetti, kötülüklerde Eşeğin ayağı tökezledi yazıldı. (7)

Bunun zahiri şudur ki: İyilik zahiri şudur ki: İyilik olmayan, kötülüktür, hernekadar bunun için cezalanmasa,bile; bazı kötülüklereceza verilmez.

İmam Ahmed, Ebu Davud ve Nesai Ebu Hureyre (ra)’den peygamber (sav)’den şöyle buyurduğunu rivayet ettiğini tahci etti: Hangi bir kavim bir meclisten Allah’ın zikretmeden kalkarsa eşek leşinin üzerinden kalkmış gibi olular, ve kendilerini için pişmanlık olur (8) Tirmizi ‘de tahric etti, lafzı:Hangi birkavi bir mecliste Allah’ı zikrederler de Peygamberlerine salavat getirmezlerse onlar için bir noksanlık olur, Allah dilerse onları azaplanıdırr, dilerse bağışlar. (9)

Ebu Davud ve Nesai’nin bir rivayetinde: Kim bir oturacak yere oturur da orda Allah’ı zikretmezse onuniçüin Alah’tan bir noksanlık olur, ve kim biryatacak yere yatarda orda Allah’ı zikretmezse, onun için Alah’tan noksanlık olur.

Nesai şunu ekledi: Kim ayakta duracak bir yerde dururda orda Allah’ı zikretmezse, onun için Allah’tan noksanlık olur.

(S: 254) Yine Ebu Said’den rivayetle peygamber (sav) öyle buyurduğunu tahric etti. Her bir kavimbir meclise otururlarda orda Allah’ı zikretmezlerse, kıyametgünü cennete de girseler kendieri için pişmanlık olur.

Mücahid dedi ki: Birkavim bir meclise oturur da Allah’ı zikretmeden önce dağılırlarsa ancak en kötü kolu uleşüzerinden dağılmış olurlar, meclislerikendi aleyhlerine gafletlerine şahitlik eder, hangi birkavimde birmeclise oturur, dağılmadan önce Allah’ı zikrederlere, misk kokusundan daha hoş bir kokudan istifade ederek daılmış olurlar, meclisleri kendilerine zikrettiklerine şahitlik eder. Selefin bazısı dedi ki:kıyamet günü Adem oğluna ömrünü saatleri arz edelir, Allah’ı zikretmediği her bir saata pişmanlıktan yüreği parçalanır”Taberini Ayşa (ra)’den merfu olarak tahic etti. Adem oğlu hang ibir saati Allah’ı hayırla zikretmeden geçirmişse, kıyamet günü ondan dolayı pişmarlık duyacaktır.

Buradan konuşması hayır olmayan şeyden dolayı susmak konuşmaktandaha efdal olduğu bilinir,ancak ihtiyaçctan dolayı zaruri olan şeyler hariçtir.

İbni Mesud’danşöyle dediiğ rivayet edildi: Sözün fazlasından sakının, ihtiyacı kadar konuşması kişiye yeter.

Nahai’den şöyle dediği rivayet edildi: İnsanlar fazla mal ve fazla sözden dolayı helak oluyor.

Yine ihtiyaç olmayan fazla sözden dolayı kalp katılaşır, Tirmizi’de İbni Ömer’den merfu olaraktahirc edildi: Allah’ın zikri dışında sözü çoğaltmayın, çünkü Allah’ın zikri dışında çok kelam kalbi katılaştırır. Allah’tan en uzak olanı kalbi katı olandır. (2)

Ömer (ra)’dedi ki: Sözü çok olanın yalanı da çok olur, yalanı çok olanın günahı da çok olur, kimin de günahı çok olursa ateş ona en layıktır. (3) Bun Ukayli İbi Ömer’den zayıf bir isnatla tahric etti. (S: 255) Muhammed bin Aclan dedi ki: Söz dörttür. Allah’ı zikretmen, Kur’an okuman, birilimden sorulup ta ondan habervermen veya seni ilgilinderen dünya işinden konuşmandır. Bir adam Selman’a deriki:Bana tavsiye et. Konuşma! Dedi. Adam:İnsanlar içinde yaşayıp ta buna güç yetirecek kimse yoktur, dedi. (Selman) Konuşursan hak ile konuş veya sus. (4)