Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiyot fanlar fakulteti


Asosiy qism 2.1 Bir asosli to’yingan karbon kislotalarning tuzilishi, nomenklaturasi



Yüklə 250,95 Kb.
səhifə2/7
tarix06.10.2022
ölçüsü250,95 Kb.
#118136
1   2   3   4   5   6   7
alifatik bir asosli karbon kislotalarning gomologik qatori

Asosiy qism

2.1 Bir asosli to’yingan karbon kislotalarning tuzilishi, nomenklaturasi.

Molekulasidagi kislotalilik xossasi bir valentli karboksil gruppasi borligi bilan belgilanadigan moddalargakarbonkislotalardeyiladi;


Molekulasida karboksillarning soniga qarabbir, ikkiva ko’pasoslikarbonkislotalarga ajratibko’rsatiladi:



  • To’yingan karbon kislotalarni tegishli uglevodorodlarning molekulasidagi H atomining o’rniga COOH gruppasi almashgan deb qarash mumkin;

  • Karbon kislotalarning umumiy formulasi:

Cn'H2n+1—COOH bilan ifodalanadi
Agar n=n + 1 deb qabul qilinsa CnH2nO2
Shuning uchun to’yingan karbon kislotalarning izomerlari soni molekulasida bitta H atomi kam bo’lgan spirtlar yoki galoidalkillarning izomerlari soni bilan bir xil bo’ladi.

  • Karbon kislotalarning birinchi vakili chumoli kislotasi: H—COOH

  • Ikkinchi vakili, sirka kislota:CH3—COOH

Yuqori karbon kislotalarni sirka kislotasining xosilasi deb, ya’ni mitel gruppasidagi H atomlarining alkilradikaliga almashgan holati deb qarash mumkin: U holda propion, yoki etan karbon kislotasi mitel sirka kislotasi deyiladi: CH3—CH2—COOH
IUPAC nomenklaturasiga ko’ra karbon kislotalarning nomi tegishli uglevodorodlarning nomidan kelib chiqadi

  • U holda chumoli kislotasining nomi metan kislotasi, sirka kislotasi – etan kislotasi bo’ladi;

Quyidagi tuzilishga ega bo’lgan kislota esa 3-metil butan kislotasi deyiladi:
CH3 CH CH3 COOH

CH3


Bundan tashqari yana bir qancha karbon kislotalarning formulalari quyida keltirilgan



  • Karbon kislotalarning trivial nomlari ham keng qo’llaniladi, masalan: chumoli, sirka, propion, moy, valerian, kapron, palmitin, stearin, malon, qaxrabo, adipin, limon, olma, vino, sutkislotalari

Radikalning tuzilishiga qarab kislotalar quyidagicha klassifikatsiyalanadi:
aromatik
alifatik
alitsiklik va geterotsiklik
Karboksil gruppaning soniga qarab esa kislotalarquyidagicha klassifikatsiyalanadi:

  • Bir asosli

  • Ikki asosli

  • ko’p asosli

Karbon kislotalarning molekulalariga -OH, =CO, -NH2 gruppalarining kiritilishi esa oksi-, keto-, amino kislotalarning hosil bo’lishiga olib keladi.



Yüklə 250,95 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin