O bobojonov k. Jumaniyozov

Tovar - sotish uchun xarid qilingan yoki ishlab chiqarilgan 
maxsulot.
Tovar belgisi - tegishli davlat muassasasidan ro’yxatdan o’tgan, 
tovarga yoki uning o’roviga qo’yiluvchi, bildirma. Shu tovarni va ularni 
ishlab chiqaruvchilarning individualligini bildirishga xizmat qiladi.
Tovar birjasi - tovar bozori ko’rinishlaridan biri bo’lib, tovarlarning 
ulgurji savdosi amalga oshiriladi. Birjada tovarlarning namunalari va 
443

---

andozalari oldindan belgilangan hajmda xaridorlarga taklif qilinadi. 
Tovarlarning namunalari bilan tanishgan xaridor oldindan ko’rmasdan 
kerakli hajmdagi tovarlarni xarid qiladi.
To’lov talabnomasi - hisob-kitob xujjati bo’lib, mol etkazib 
beruvchining (eksporter) yoki boshqa to’lov oluvchining bank orkali aniq 
bir summani to’lovchidan olish haqidagi talabi aks ettiriladi. 
Obligasiya - korxona yoki davlat tomonidan chiqariladigan 
qimmatbaho qog’oz turi. Obligasiya, ma’lum bir muddatga berilib, qarz 
majburiyati hisoblanadi. Oldindan kelishilgan foiz to’lovi bilan 
belgilangan muddatda sotib olinishi shart. Obligasiyaning chiqarilishi 
qo’shimcha moliyaviy mablag’ni jalb etish maqsadida amalga oshiriladi, 
ya’ni kredit shakllaridan biridir: obligasiya bo’yicha daromadlar 
o’ynaladigan maxsus tirajlardagi yutuklar ko’rinishida ham to’lanishi 
mumkin.
Opsion - lisenziyali kelishuv shakli bo’lib, unga qo’ra, lisenziya 
oluvchiga ixtiro yoki “nou-xau”yuzasidan texnik xujjatlar bilan tanishib 
chiqish xuquqi beriladi va ushbu tanishuvdan so’ng lisenziya oluvchi, 
lisenziyani xarid qilish maqsadliligi yuzasidan karor qabul qiladi yoki 
tegishli xulosa chiqaradi.
Offerent - offerta yuboruvchi jismoniy yoki yuridik shaxs.
Oferdraf - mijozning joriy hisob varagining salbiy qoldig’i bo’lib, 
bank krediti bilan qoplanadi.
Patent - lisenziyali faoliyat - korxonalar ilmiy-tekshirish va loyiha - 
ixtirochilik tashkilotlari, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari axborot 
faoliyatining tarkibiy qismi bo’lib, ilmiy-texnik qarorlar vujudga 
kelishidan iborat, patent himoyasi yoki lisenziya kelishuv predmeti bo’lish 
layoqatiga ega hisoblanadi. Patent - ximoya xujjati bo’lib, ixtiro (foydali 
uslub, sanoat namunasi) uchun beriladi va ma’lum bir muddat ichida 
himoya ob’ektidan foydalanish uchun patent egasiga istisnoli xuquq 
beradi. 
Penya - moliyaviy majburiyatni o’z vaqtida bajarmaganlik uchun 
jazo bo’lib, soliq va nosolik to’lovlarining muddatini o’tkazib yuborganda, 
shuningdek, olingan tovar moddiy boyliklari, qo’rsatilgan xizmat va 
bajarilgan ishlar yuzasidan to’lovlarning orqaga surilishida ham 
qo’llaniladi.
Pudrat - shartnoma, unga qo’ra, bir tomon ikkinchi tomonning 
(buyurtmachi) topshirigiga qo’ra, ma’lum bir ishni o’zining yoki 
buyurtmachi materiallaridan bajarish majburiyatini oladi. Buyurtmachi 
444

---

esa, shartnomada kelishilgandek, bajarilgan ishni qabul qilish va to’lovini 
amalga oshirish majburiyatini oladi.
Pul - tovar almashishi rivojlangan davrda stixiyali ravishda yuzaga 
kelib, tovarni ishlab chiqarish va almashtirishning boshlang’ich rivojida 
uning rolini almashtirishdagi muxim tovarlar o’ynagan. Asta-sekinlik bilan 
pul rolini qimmatbaho metallar bajargan va nihoyat umumekvivalent 
bo’lib, oltin yuzaga kelgan. Pulning qo’yidagi funksiyalari mavjud: qiymat 
o’lchovi, muomala mablag’i, jamg’arish mablag’i, to’lov mablag’i va 
dunyo puli.