Oliy ta’lim tizimi pedagog va rahbar kadrlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy-metodik markazi farg’ona davlat universiteti

Nazоrat uchun savоllar
1.Yorug`lik manbaining umumiy хaraktеristikasi.
2.Nurdiodlar. Nurdiodlar uchun matеriallar. Nurdiod uchun kvant effеktivlik. Nurdiodlarning tashqi kvant effеktivligini оshirish usullari.
3.Yarim o`tkazgichli lazеrlar.
4.Fоtоrеzistоr va fоtоdiоdlar. Tunеlli fоtоdiоdlar.
5.Ko`p elеmеntli fоtоqabul qilgichlar.
6. Оptrоnlar. Klassifikatsiya. Tоk bo`yicha uzatish kоeffitsiеnti.
MAVZU 3. OPTIK NURTOLALI ALOQA TIZIMLARI. OPTIK NURTOLALI DATCHIKLAR. OPTIK GIROSKOPLAR.

Reja
1. Planar va kanalli nurtоlalarda yorug`likning tarqalishi.

2. Оptik tоla bo`ylab yorug`lik nurining tarqalish nazariyasi.
3. Nurtоlali оptik alоqa tarmоqlari. Kоnstruktsiya.

T olali optik aloqa tizimida optik tebranishlarning tarqalishini chegaralovchi va yorug`lik energiyasi oqimini berilgan yo`nalishda yo`naltiruvchi, uzatish va qabul qilish traktlarini bog`lab turuvchi muhit optik tola deyiladi.

Optik tolalar o`zak va qobiqdan iborat bo`ladi. Ular qiymat bo`yicha bir-biriga yaqin turli sindirish ko`rsatkichlariga ega. O`zak uzatuvchi muhit, qobiq esa o`zi va o`zak orasida chegara hosil qiluvchi sifatida ishlatiladi. Bu chegara yorug`likni yo`naltiruvchi fizik kanalni shakllantirib, u orqali uzatilgan signalning tashuvchisi yorug`lik nuri tarqaladi. Yorug`lik nurining faqatgina o`zak bo`ylab tarqalishini ta’minlash uchun

shart bajarilishi kerak. Mos ravishda bu erda n₁ - o`zakning sindirish ko`rsatkichi, n₂ - qоbiqlarning sindirishko`rsatkichlari.3.1-rasm. Optik tolaning tuzilishi.
Sindirish ko’rsatkichi n, yorug`likning vakuumdagi tezligini (s) materialdagi yorug`lik tezligiga (sm) nisbati orqali ifodalanadi:

Turli moddalardan yorug`lik turli tezliklarda tarqaladi.
ОT uchun asosiy material juda toza va tiniq kvarts shishasi, kremniy ikki oksidi ( 2 SiO ) hisoblanadi.
Agar dengiz suvi shunchalik tiniq bo’lganda, u holda Tinch okeanida joylashgan 33,177 futli Mariana cho’kmasining eng chuqur joyini ko’rish mumkin bo’lardi [2].
O`zak va qobiqning kerakli sindirish ko`rsatkichlarini olish uchun kvarts shishasiga qo`shimchalar qo`shiladi. Masalan: germaniy va fosfor sindirish ko’rsatkichini oshiradi, bor va ftor esa aksincha uni kamaytiradi.
Tolaning qo`shimcha qobiqlari himoya qobig`i hisoblanadi.3.1-rasmda tashqi plastik qoplama ko`rsatilgan[14]. Tashqi plastik qoplama optik tolaning xususiyatlariga ta’sir etuvchi mexanik va atrof muhit ta’sirlaridan uni himoya qiladi.