O`zbek tili morfologiyea so`z tarkibi

munosabat shakllari
deyiladi. Ismlarning
munosabat shakllariga quyidagilar kiradi: 
1) egalik shakllari; 2) kelishik shakllari; 3) ismlarni
kesim sifatida shakllantiruvchi va ega bilan munosabatini ifodalovchi -man, -miz, -san, -siz, - dir 
qo‘shimchalari, bo‘lmoq, sanalmoq, hisoblanmoq
so‘zlari. Uchinchi turdagi
qo‘shimchalar bog‘lamalar 
deb ham yuritiladi.
 
ISMLARNING SINTAKTIK (MUNOSABAT) SHAKLLARI 

Egalik
, 
 
Ot va otlashgan so‘zlarga qo‘shilib, asos qismda ifodalangan narsa, belgi
- xususiyat, harakat-
holatlarning uch shaxsdan biriga qarashliligini bildirgan 
shakllar tizimi EGALIK QO‘SHIMCHALARI 
hisoblanadi: 
Ilmning nihoyasi yo‘q. (Abdurauf Fitrat) O‘qishda, madaniyatda ilg‘or, sog‘lom,
siyosiy 
yuqori saviyali yoshlarimiz bizning iftixorimizdir. (Oybek) 
Viloyat, shahar, tuman, korxona, muassasa nomlarida qo
‘
llangan III shaxs egalik qo
‘
shimchasi 
shaxsga qarashlilik ma
’
nosini emas, balki xoslik, umumdan ajratilganlik ma
’
nosini ifodalaydi. Shuning 
uchun bunday birikmalarda oldingi qism qaratqich 
kelishigida qo‘llanilmaydi. Masalan: Bobur bog‘i; 
Orol dengizi. 
-i, -si egalik
qo‘shimchasi bir
qator so‘zlarda qaratqich kelishigidagi so‘zlar bilan
bog‘lanmaydi.
Bunday so‘zlarda ular yaxlitlanib qolgan. O‘z vazifasini yo‘qotgan: kechasi, kunduzi kabi.
Sifatdosh va harakat nomlari
tarkibidagi egalik qo‘shimchalari harakat
bajaruvchisining 
shaxsi va sonini bildiradi. Shuning uchun qaratqich kelishigini 
olgan shaxs bildiruvchi so‘zning 
qo‘llanishiga ko‘pincha ehtiyoj bo‘lmaydi.
Terak, qishloq, bolalik singari ikki va ko‘p bo‘g‘inli
so‘zlarga egalik
qo‘shimchasi qo‘shilganda, asos qismning oxirgi k,q tovushi g va g‘ tarzida
talaffuz 
qilinadi va shunday yoziladi. 
Qorin, o‘g‘il, singil kabi ikkinchi bo‘g‘inida i unlisi ishtirok etgan so‘zlarga 
egalik 
qo‘shimchasi qo‘shilganda, ikkinchi bo‘g‘indagi i unlisi tushib qoladi va shunday
yoziladi. 
Nok, chok singari bir bo‘g‘inli, idrok, ishtirok singari ko‘p bo‘g‘inli so‘zlarga
egalik qo‘shimchalari
qo‘shilganda, asos qismda hech qanday o‘zgarish
bo‘lmaydi.
Avvallari, tuni, kechasi, kunduzi - bularda egalik qotib qogan. 
Sifatdosh, harakat nomida egalik 
–
shaxs,son bildiradi 

---