O`zbek tili morfologiyea so`z tarkibi

O`ZBEK TILI MORFOLOGIYEA 
kelgan mustaqil so‘zning
oxirgi 
bo‘g‘iniga tushadi. Shuning uchun ko‘makchi ohang tomonidan 
o‘zidan oldingi
so‘z bilan bir butunlikni tashkil qiladi, lekin yozuvda ko‘makchi doimo ajratib
yoziladi. Ba’zan bilan, uchun ko‘makchilari badiiy uslubda 
-la, ila, birla, -chun sha
klida qo‘llanadi. 
-la, -
chun chiziqcha bilan ajratib yoziladi. 
Vazifadosh ko‘makchilar: ost, yon, ust, old, orqa, ro‘para, qosh ot so‘z
turkumidan, oldin, 
avval, keyin, so‘ng, tomon ravish so‘z turkumidan, bo‘ylab,
qarab, ko‘ra, deya, deb, atab fe’l so‘z 
turkumidan hosil bo‘lgan. Bunday so‘zlar
ko‘makchi vazifasida kelganda, o‘z ma’nosini yo‘qotadi, 
shuning uchun ma’lum
so‘roqqa javob bo‘lmaydi. O‘zi qo‘shilgan so‘z bilan birgalikda bitta
so‘roqqa
javob bo‘ladi. Ko‘makchilar yetakchi so‘zga bog‘lanib, unga turli qo‘shimcha
ma’nolar 
yuklaydi. 
Sababli, tufayli sabab ma’nosini, uchun sabab va maqsad ma’nosini; tomon,
qarab, sari, bo‘ylab 
yo‘nalish ma’nosini; haqida, to‘g‘risida ko‘makchilari mavzu
ma’nosini; kabi, singari ko‘makchilari 
o‘xshatish, qiyoslash ma’nosini; qadar
ko‘makchisi chegara ma’nosini beradi.
-
dek qo‘shimchasi narsa
-hodisa, belgi-
xususiyatga o‘xshatishni ifodalaydi va shu
ma’noda kabi, singari, yanglig‘ ko‘makchilari bilan ma’nodos
hlikni hosil qiladi. 
Jo‘nalish kelishigi (
-ga) 
qo‘shimchasi yo‘nalish ma’nosida tomon, bo‘ylab
ko‘makchilari bilan ma’nodoshdir.
-dan + RAVISH 
= KO’MAKCHI
Keyin uyga ketdi 
–
ravish 
Shundan keyin uyga ketdi 
–
ko’makchi.
-ning +
KO’CHMA
MA’NO = KO’MAKCHI
Uyning ustida mushuk yuribdi 
–
o’z ma’no –
ot 
Qarindoshlar uyning ustida talashishdi
–
ko’chma ma’no –
ko’makchi