O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. S. Razikov

 
1. 9. Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni tekshirish
va hisobga olish 
Oʻzbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza qilish 
toʻgʻrisida”gi Qonuni, Mehnat kodeksiga muvofiq hamda res-
publika hududida korxonalar, muassasalar, barcha mulkchilik 
shaklidagi tashkilotlarda, mehnat shartnomasi boʻyicha yakka 
tartibdagi fuqarolar mehnat faoliyati bilan bogʻliq boʻlgan baxt-
siz hodisalar va xodimlarning sogʻligʻiga shikast yetkazilishining 
boshqa holatlarini tekshirish va hisobga olishning yagona tartibi-
ni belgilash maqsadida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi 1997-yil 6-iyunda 286-sonli qarori bilan “Ish joyi-
dagi baxtsiz hodisalar va xodimlarning sogʻligʻiga boshqa shi-

---

26 
kastlanishlarni tekshirish va hisobga olish toʻgʻrisidagi Nizom”ni 
tasdiqladi. Ushbu Nizom 1997-yil 1-iyuldan kuchga kirdi.
Jarohatlar, zaharlanish, issiqlik urishi, portlashlar, baxtsiz 
hodisalar, binolar, inshootlar, inshootlarning vayron boʻlishi, ku-
yishlar, muzlash, choʻkish, elektr toki urishi, chaqmoq, aloqa na-
tijasida shikastlanish; hayvonlar va sudralib yuruvchilar bilan 
muloqotda boʻlganda, shuningdek, tabiiy ofatlar (zilzilalar, koʻ-
chkilar, suv toshqini, boʻronlar va boshqalar) paytida sogʻliqqa 
yetkazilgan zararlar, korxona hududida va uning tashqarisida 
mehnat vazifalarini bajarish paytida (shuningdek, xizmat safarla-
rida) sodir boʻlgan baxtsiz hodisalar tekshirilishi va roʻyxatga 
olinishi kerak.
Jabrlanuvchining tabiiy oʻlim, oʻz joniga qasd qilish, oʻzi-
ning sogʻligʻiga qasddan zarar yetkazish, shuningdek, jinoyat so-
dir etish paytida jabrlanish (sud-tibbiyot ekspertizasi xulosasi va 
tergov organlarining ma’lumotnomasi boʻyicha) tekshirilmaydi 
va roʻyxatga olinmaydi.
Xodimning kamida bir kun mehnat qobiliyatini yoʻqotishiga 
olib kelgan ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa yoki uni tibbiy 
xulosaga muvofiq boshqa osonroq ishga oʻtkazish zarurati N-1 
shakldagi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi.
Ish beruvchi surishtiruv tugaganidan keyin 3 kundan 
kechiktirmay jabrlanuvchiga yoki uning manfaatlarini himoya-
lovchi shaxsga baxtsiz hodisa toʻgʻrisida davlat yoki boshqa 
maqbul tilda tuzilgan N-1 shakldagi dalolatnoma berishga 
majburdir.
Ish beruvchi ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni toʻgʻri 
va oʻz vaqtida tekshirish va hisobga olish, N-1 shakldagi dalolat-
nomani tuzish, baxtsiz hodisa sababini bartaraf etish choralarini 
ishlab chiqish va amalga oshirish uchun javobgardir.
Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarning toʻgʻri va oʻz 
vaqtida tekshirilishi va qayd etilishi, shuningdek baxtsiz hodisa-

---

27 
ga sabab boʻlgan sabablarni bartaraf etish boʻyicha chora-tadbir-
larning amalga oshirilishini nazorat qilish: korxonaning yuqori 
xoʻjalik organi, kasaba uyushma qoʻmitasi yoki ishchilar organi, 
kasaba uyushmalarining davlat texnik mehnat inspektori tomo-
nidan amalga oshiriladi.
Jabrlanuvchi yoki uni koʻrgan guvoh har bir ishlab 
chiqarish baxtsiz hodisasi toʻgʻrisida darhol boʻlim (sex) 
boshligʻiga xabar berishi kerak. Shundan soʻng: 
jabrlanuvchiga zudlik bilan birinchi tibbiy yordam koʻr-
satish va uni tibbiyot boʻlimiga yoki boshqa tibbiy muassasaga 
yetkazishni tashkil etish; 
surishtiruv komissiyasi ishi boshlanishidan oldin, ish muhi-
tini va asbob-uskunalarning holatini baxtsiz hodisa sodir boʻlgan 
paytdagidek saqlab qolishi (agar bu atrofdagi ishchilarning hayo-
ti va sogʻligʻiga tahdid solmasa va shikastlanishga olib kelmasa); 
baxtsiz hodisa sodir boʻlgan korxona (sex) rahbari voqea 
toʻgʻrisida ish beruvchini va kasaba uyushma qoʻmitasini yoki 
korxona xodimlarining boshqa vakillik organiniga darhol xabar 
qilishi shart.
Ish beruvchining buyrugʻiga binoan kasaba uyushma qoʻ-
mitasi yoki ishchilarning boshqa vakillaridan iborat komissiya