O’zbekiston respublikasi oliy va orta

                   4.2. Tajriba o’tkazish tafsifi 

 

Mexanik mustaxkamlik  chegarasi yuqori va kimyoviy 

ta’sirlarga turg’un bo’lgam g’isht olishga qaratilgan tadqiqotlar va 

ularga qo’yilgan  talablardan kelib chiqgan xolda, keramik g;isht 

olish uchun massa tarkibini shakllantirishga quyidagi 

ko’rsatkichlarga erishish ko’zda tutildi; 

-  Yo’lbop keramik g’ishtning ishqalanishga mustaxkamligi 0.5 

mg/sm

2

 dan kam bo’lmasligi kerak 

---

-   Suv shimuvchanligi 6.0 % dan ko’p bo’lmasligi zarur; 

-  Kimyoviy mustaxkamligi 1.0 atrofida bo’lishi kerak.  

 Bu xsusiyatlarni o’zida mujassamlashtirgan maxsulot olish uchun 

uning tarkibiga mullit, anartit, kristabalit kabi minerallarni xosil 

qilish kerak bo’ladi. Ma’lumki, mullit mineralining xosil bo’lish 

extimoli massa tarkibida Al

2

O

3 

komponentning miqdori yetarli 

darajada emasligini nazarda tutib uning miqdorini oshirish uchun 

massa tarkibiga qo’shimcha ravishda Al

2

O

3 

tutgan komponentlar- 

qaolin, bentonit, texnik glinozem kabi tannarxining yuqoriligi bilan 

ajralib turuvchi qomponentlarni kiritish zarur. Ammo, bu 

komponentlarning qiyin eruvchanlik xossasiga egaligi hamda narxi 

qimmatligi bu yo’sinda maxsulot olishda g’ishtning tannarxini 

oshib ketishiga olib keladi.  

  Shu sababli, ushbu ishda g’isht massasi tarkibida anartit, 

vollastanit, kristabalit mineralini xosil qilish va shu xisobiga g’isht 

xsusiyatlarini oshirish imkonini beruvchi texnologik va iqtisodiy 

qulay omillarni qo’llash ustida tadqiqotlar olib boriladi. Bu 

maqsadda tajribani rejalashtirishning matematik 

madellashtirishusullaridan foydalanib keramik g’isht tarkiblari 

ishlab chiqildi. Bunda qumli soztuproq miqdori massa  65-100%; 

g’isht sinig’i 10-33%; koks kukuni 2-5 % qilib, aloxida va ularning 

kobbinatsiyalaridan foydalanilgan xolda tarkiblar tayyorlandi. 

Tajriba tarkiblari 4.4-jadvalda keltirilgan.