O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

Qizamiqning maxsus profilaktikasi 
 
O’zbekiston  Respublikasi  Sog’liqni  saqlash  vazirligining  San-PiN  0132-02 
yilgi  hujjati  asosida  olib  boriladi.  Unga  asosan  qizamiq  kasalligini  100.000  aholi 
soniga 1 ta gacha kamaytirish va qizamiq kasalligi bo’yicha o’lim (letal) holatlari 
bo’lmasligiga  erishish  masalalari  maqsad  qilib  qo’yilgan.  Buning  uchun  esa 
quyidagi  masalalar  yechilishi  lozim:  ya’ni  1  yoshgacha  bo’lgan  bolalarni 
qizamiqqa  qarshi  emlash  (1chi  marta  emlash)  85-90%ni,  12-23  oygacha 
bo’lganlarni emlash esa (2chi marta emlash) 95%ni tashkil etishi kerak. 
Qizamiqqa  qarshi  1  vaksinatsiya  tirik  vaksina  bilan  9  oylikda  o’tkaziladi. 
Revaksinatsiya esa 16 oylikda o’tkaziladi. 
Emlashdan vaqtincha ozod qilinadilar: 
- tuxum oqsili va neomitsinga kuchli allergiyasi qo’zg’aladigan bemorlar. 
- homiladorlar. 
- immunosupressiya holatidagi bemorlar. 
-  qon  yoki  qon  preparatlarini  yaqinda  qabul  qilganlar.  Og’ir  kasallikka 
chalinganlar  yoki  o’rtacha  og’irlikdagi  kasallik  bilan  og’riganlarga  xastalik  o’tib 
ketmagunga qadar emlash ishlarini o’tkazmaslik lozim. Bunday ehtiyotkorlikning 
sababi  vaksina  kiritilganda  nojo’ya  ta’sir  sifatida  isitma  chiqishi  ehtimolligi 
borligi,  buning  natijasida  esa  bemorlarni  davolashda  turli  qiyinchiliklar  tug’ilishi 
mumkinligidir. 
Homilador  ayollar  ham  qizamiq  vaksinasi  bilan  emlanmasliklari  lozim. 
Qizamiqqa  qarshi  monovaksina  olgan  ayollar  1  oygacha  bo’lgan  muddatda 
homiladorlikdan  saqlanishlari  muhim,  kombinirlangan  qizamiq-parotit-qizilcha 
vaksinasini olganlar esa 3 oygacha saqlanishlari lozim. 
Allergik  kasalliklarga  chalingan  bemorlarga  vaksinatsiya  remissiya  davrida, 
zarur  hollarda  antigistamin  preparatlari  yordamida  va  kunduzgi  shifoxona 
sharoitida  qilinadi.  Emlashga  qarshi  ko’rsatmalar  yo’qolgandan  so’ng  bolalar 
darhol emlanishi kerak. 
Tirik qizamiq vaksinasiga bo’lgan ehtiyoj aniqlaniladi va belgilangan tartibda 
Sog’liqni saqlash vazirligiga buyurtma jo’natiladi. 
Qizamiq  tirik  vaksinasini  o’z  vaqtida  olishni  va  transportirovkasini, 
ishlatishga  bog’liq  holda  saqlash  sharoitlarini  tashkil  etish,  ushbu  sharoitlar 

---

 
177 
bo’lmaganda emlash o’tkazilishini ta’qiqlanadi. 
Epidemik  avj  olishlarni  yo’qotish  va  shoshilinch  profilaktika  maqsadida 
uyushgan  jamoalarda  qizamiq  bilan  og’rigan  -  og’rimaganligi  yoki  emlanganlik 
haqidagi  ma’lumotlari  bo’lmagan  hollarda  barcha  muloqotda  bo’lganlarga 
shoshilinch emlash o’tkazilishi lozim. 
Shoshilinch profilaktika uchun gammaglobulin faqat muloqotda bo’lganlarga, 
agarda  ularda  emlashga  tibbiy  mone’lik  bo’lsa  yoki  emlash  yoshiga  etmagan 
bolalarga ruxsat etiladi. 
Emlashga  uzoq  vaqt  tibbiy  mone’ligi  bo’lgan  bolalarni  tekshirish  uchun 
gospitalizatsiya  qilish  va  imkoni  boricha  vaksinatsiya  o’tkazish,  buning  uchun 
pediatriya kafedralari bazasi bo’lgan ko’p profilli bolalar shifoxonalarida palatalar 
ajratiladi. 
Aholi  immuniteti  holatini  nazorat  qilish  uchun  homilador  ayollarga  maxsus 
e’tiborni  qaratgan  holda  qizamiqqa  immun  qarshiligini  bilish  uchun  kishilarda 
tanlab tekshirish o’tkaziladi.