O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

Axborot uchun ma’lumot 
 
Gelmintozlar  parazitar  kasalliklarning  eng  katta  guruhini  tashkil  etadi.  Ular 
o’zining biologiyasi bilan viruslar, bakteriyalar va sodda jonivorlardan farq qiladi. 
Aholi ijtimoiy-iqtisodiy  sharoitining  yaxshilanishi, parazitar kasalliklarning oldini 
olishga  qaratilgan  chora-tadbirlarning  yaxshi  yo’lga  qo’yilganligi  bu  kasallikning 
keskin kamayishiga olib keldi. 

---

 
210 
Sobiq Sovet Ittifoqida 1977-1987 yillar oralig’ida gelmintozlar 31,3%ga, Shu 
jumladan  askaridozlar  51,4%ga,  trixotsefalyoz  48,2%,  geminolipidoz  8,2%ga 
kamaydi. O’zbekistonda 1965 yilgi ko’rsatgichlarga nisbatan askaridoz 5,3 marta, 
teniarinxoz  5  marta,  geminolipidoz  2  marta,  trixotsefalyoz  8  martaga  kamaydi. 
Parazitar  kasalliklarni  kamaytirishda  qo’lga  kiritilgan  yutuqlarga  qaramay  1987 
yilda  Sobiq  Sovet  Ittifoqida  4,5mln.  parazitar  kasalliklar  bilan  murojaat  qilgan 
bemorlar  aniqlandi.  Bu  ko’rsatkich  Shu  yildagi  virusli  va  bakteriyali  kasalliklar 
ko’rsatkichidan  1,5  marta  ko’p  edi.  Gelmintozlar  O’rta  Osiyo,  Qozog’iston  va 
Zakavkazeda  ko’p  uchraydi,  biroq  O’zbekistonda  enterobioz  ko’p  tarqalgan,  bu 
barcha gelmintozlarning 60%ni tashkil qiladi. Enterobiozdan keyin geminolipidoz 
turadi (35%). 
Parazitar kasalliklar ustidan o’rnatilgan epidemiologik nazorat kasallik haqida 
axborot  to’plash va xavfli  omillar  dinamikasini baholashni,  yashash  sharoitlarini, 
ma’lum  hududdagi  aholining  kasallanishini  o’rganishni,  profilaktik  va 
epidemiyaga qarshi chora-tadbirlar o’tkazish va ularni asoslashni o’z ichiga oladi. 
Epidemiologik  nazoratning  asosiy  maqsadi  aholi  o’rtasida  parazitar 
kasalliklar vujudga kelishining oldini olishdan iborat. 
Epidemiologik  nazorat  parazitar  kasalliklarda  ham  boshqa  kasalliklardagi 
singari 3-ta asosiy qismdan yoki bosqichdan iborat: 
a) kasallanganlar haqidagi axborotlarni to’plash, 
b) epidemik jarayonga diagnoz qo’yish, 
v) boshqaruvchilik ishlarini amalga oshirish. 
Axborot bilan ta’minlash, zarur axborotni to’plash, uni mutaxassislar orasida 
ratsional  taqsimlash  masalasini  hal  qiladi.  Birlamchi  axborot  to’plash  tuman 
DSENMda amalga oshiriladi. 
Epidemik jarayonga diagnoz qo’yish (retrospektiv va operativ epidemiologik 
tahlil).