O‘zbekiston respublikasi



Yüklə 306,38 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/18
tarix31.12.2021
ölçüsü306,38 Kb.
#112899
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Falsafiy qonunlar va kategoriyalar

Sabab  va  oqibat.  Narsa  va  hodisalarning  ichki  birligi,  yaxlitligi  va  tarixiy-tadrijiy 

rivojlanish  tamoyiliga  ko‘ra,  ularning  mazmuni  va  shakli  o‘zgarib  turadi.  O‘z  navbatida,  har 

qanday  sistemaning  elementlari  o‘rtasidagi  strukturaviy  bog‘lanish  konkret  mazmunga  ega 

bo‘lib, unga mos mazmunlarda o‘z ifodasini topadi. Boshqacha qilib aytganda, mazmun va shakl 

o‘rtasidagi aloqadorlik, bog‘lanish, munosabatning xarakteri muayyan sababga asoslanadi. Ya'ni, 

narsa  va  hodisalarning  sistema  shaklida  namoyon  bo‘lishi,  muayyan  sabab  oqibatidir.  Demak, 

narsa va hodisalarning tadrijiy rivojlanishi sabab-oqibat munosabatlari tarzida namoyon bo‘ladi. 

Shunga ko‘ra, sabab - biror narsa va hodisa rivojlanish jarayonining oqibatidir. 

Sababning  mohiyati  avvalgi  hodisalarning  oqibati  sifatida  vujudga  kelayotgan  hodisalar 

uchun sababligidadir. Shunga ko‘ra, sababni bir vaqtning o‘zida oqibat tarzida qarash mumkin. 

Aniqroq  qilib  aytadigan  bo‘lsak,  har  qanday  oqibat  sabab  tarzida  namoyon  bo‘ladi.  Shu  bilan 

birga,  sababni  narsa  va  hodisalarning  rivojlanish  jarayonidagi  makon  va  zamondagi  davriy 

takrorlanishdan  farqlash  kerak.  Chunki,  sabab  mavjudlikning  genetik  bog‘lanishlarini, 

aloqadorliklarini ifodalashi  bilan birgalikda, ularning istiqbollarini ham  belgilab beradi.  Hyegel 

tili bilan aytganda, sabab-mohiyatning harakatdagi mavjudlik holatidir. Sabab falsafiy kategoriya 

sifatida quyidagi xususiyatlarga ega: 

1) uning  ob'ektiv  xarakteri  narsa  va  hodisalarning  ichki,  tarkibiy  elementlari 

munosabatlariga xos bo‘lib, mohiyatning real mavjudlik holatini ifodalaydi




 

17 


 

2) sababning  konkretligi  narsa-hodisalarning  xususiyatlaridan  kelib  chiqadi,  hamda  uning 

individualligini ta'minlaydi; 

3) sabab  umumiy  xarakterga  ega  bo‘lib,  hyech  qanday  narsa  va  hodisaning  rivojlanishi 

sababsiz sodir bo‘lmaydi; 

4) sabab zaruriy bo‘lib, muqarrar ravishda, muayyan oqibatlarni keltirib chiqaradi

5) sababning  uzluksizligi,  bir  tomondan,  turli  sabablarning  izchil  bog‘lanishlarini, 

munosabatlarini,  ikkinchi  tomondan,  har  bir  sababning  oqibat  tarzida  oldingi  sabab  bilan 

bog‘liqligini xarakterlaydi. 


Yüklə 306,38 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin