O‘zbekiston respublikasi

Yurak-qon tomir tizimi tuzilishi va yosh xususiyatlari.

Yurakning tuzilishi va uning yoshga bog‘liq xususiyatlari. Yurak ko‘krak qafasida, to‘sh suyagining orqasida ikkala o‘pkaning o‘rtasida joylashgan. U muskullardan tashkil topgan g‘ovak organdir. Har bir odam yuragining hajmi mushtining kattaligiga teng bo‘ladi. Yurakning kengaygan qismi ikkinchi qovurg‘alararo bo‘shliq damida tursa, uning toraygan qismi beshinchi qovurg‘alararo bo‘shliq damida turadi. Uning vazni erkaklarda 220-300g, ayollarda 180-220g. Har bir odamda yurak katta-kichikligi uning yoshi, jinsi, jismoniy tayyorgarligi va harakat faolligiga bog‘liqdir. O‘rta yoshli, o‘rtacha jismoniy tayyorgarlikka ega bo‘lgan hamda o‘rtacha bo‘y uzunligi va tana og‘irligiga ega bo‘lgan odamlarda yurakning uzunligi 14 sm, eni esa 12 sm va qorinchalar hajmi 250-350 ml. Ayol kishining yuragi, albatta erkaklarnikidan biroz kichikroq bo‘ladi. Bolalarni yuragini tana vazniga nisbatan hisoblaganda katta odamlarning yuragidan katta. Masalan, bolalarni yurak og‘irligi tana massasiga nisbatan hisoblaganda 0,63-0,80% tashkil qilsa, kattalarda esa 0,48- 0,52% tashkil qiladi. Postnatal ontogenezning birinchi yilida yurakning o‘sish tempi eng yuqori bo‘ladi. Sakkiz oylik davrda yurak birinchi kunga nisbatan ikki

baravar, uch yoshli davrda uch baravar, besh yoshli davrda u to‘rt barobar va o‘n olti yoshli davrda o‘n bir barobar kattalashadi [4,6,7].

Yurakda ikkita yuqori kamera, ya'ni yurak bo‘lmalari va ikkita pastki kamera, yahni yurak qorinchalari tafovut qilinadi. O‘ng yurak bo‘lmasi bilan o‘ng yurak qorinchasidan venoz qon, chap yurak bo‘lmasi bilan chap yurak qorinchasidan arterial qon o‘tadi. Har bir yurak kamerasining sig‘imi asta-sekin oshib boradi. Sig‘imining shu tariqa o‘sishi 5-7 yashardan keyin ayniqsa, sezilarli bo‘ladi [16].