O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi


Zahiriddin  Muhammad  Bobur



Yüklə 0,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/25
tarix01.01.2022
ölçüsü0,66 Mb.
#107181
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   25
maktabgacha yoshdagi bolalarga ekalogik tarbiya berishda xalq pedagogikasining orni (1)

Zahiriddin  Muhammad  Bobur  (1483-1530).  Bobur  nafaqat  shoir  balki  podsho, 

ovchi,  tarixchi,  bog'bon  va  tabiatshunos  bo'lgan.  «Boburnoma»  asarida  Bobur  o'zi 

ko'rgan-kechirganlari,  yurgan  joylari  tabiati,  boyligi,  urf-odati,  hayvonoti,  o'simliklarini 

tasvirlagan. Asarda yer, suv, havoga tegishli xalq so'zlari ko'plab uchraydi. 

Bobur  o'z  asarida  joyning  geografik  o'rni,  qaysi  iqlimga  mansubligi,  o'simliklari, 

hayvonlari haqida bayon etgan va O'rta Osiyoda qadim vaqtlardan buyon qovun, bug'doy, 

o'rik, nok va mevalarning bir necha navlari borligi haqida ta'kidlagan. 



 

10 


Asarda Bobur borgan joylarining tabiati va o'ziga xos xususiyatlarini Andijon bilan 

taqqoslagan,  hamda  O'rta  Osiyo,  Afg'oniston,  Xuroson  va  Hindistondagi  hayvonot 

dunyosi haqida batafsil bayon etib bergan. 

Chexiyalik  mashhur  pedagog  Ya.A.Komenskiy  bashariyat  tarixidan  demokratik 

pedagogikaning asoschisi sifatida o'rin olgan. U o'zining ongli hayotini va amaliy pedagogik 

faoliyatini,  yaratgan  ilmiy  asarlarini  bolalarni  o'qitish  va  tarbiyalashdek  oliyjanob  ishga 

bag'ishlagan. 

Uning  fikricha,  inson  tabiatning  eng  go'zal  mavjudotidir.  Inson  tabiatga  ergashib, 

hamma  narsani  bilib  olishi  mumkin.  O'zining  «Buyuk didaktika», «Tillar hamma fanlarning 

ochiq  eshigi»,  «Fizika»,  «Falakiyot»,  «Onalar  maktabi»,  «Tinchlik  farishtasi»  kabi  asarlarida 

o'zining muhim pedagogik g'oyalarini ifodalagan. 

Ya.A.Komenskiy maktablarning 4 turini yilning 4 fasliga o'xshatgan. 

«Onalar  maktabi»  xushbo'y  o'simliklar,  g'uncha  va  gullarga  burkangan  ajoyib 

bahorni eslatadi. 

«Ona tili» maktabi yozga va ayrim erta pishgan mevalarga o'xshaydi. 

«Gimnaziya»da  dalalar,  bog'  va  terakzorlardagi  mo'l  hosilni  y'g'ib,  uni  «aql 

xazinasi»ga joylayotgan kuz faslini eslatadi. 

Va  nihoyat,  «Akademiya»  yig'ilgan  hosilni  umrbo'yi  sarflashni  mo'ljallab 

taqsimlayotgan kishiga o'xshatiladi. 

Ya.A. Komenskiy «Onalar maktabi»da 18 ta fandan ma'lumot olishni tavsiya etgan. 

Uning fikricha olti yashar bola: 

— suv,  yer,  havo,  olov,  yomg'ir,  qor,  muz,  tosh,  temir,  daraxt,  o't,  qush,  baliq 

kabilarni; 

— yorug'lik  va  qorong'ulikning  farqini,  osmon,  quyosh,  oy,  yulduzlar  haqidagi 

bilimlarni, ularning har kuni chiqishi va botishi haqidagi tasavvurlarni; 

— o'zi yashayotgan joyning xususiyatiga muvofiq tog', vodiy, dala, daryo, qishloq, 

shahar nima ekanligini bilishi kerak. 

Ya.A.Komenskiy  hamma  narsani  tabiatga  bog'lab  tushuntirgan.  U  o'quvchilar 

diqqatini jalb etish uchun kitoblarning  nomini qiziqarli nomlab, mazmunini to'liq ifodalab 

bergan.  Uning  aytishicha,  bu  sohada  mavjud  narsalardan  eng  chiroylisi  bog'ning  turli 

manzaralaridan namuna olishdir. 



 

11 


Masalan, nega endi 1 sinf uchun bitilgan kitobni «Gunafsha jo'yagi», 2 sinf kitobini 

—  «Atirgul  tupi»,  3  sinf  kitobini  —  «Istirohat  bog'i»  va  hokazo  deb  nomlash  mumkin 

emas? 

Ya.A.Komenskiy  bolalarni  tarbiyalashda  tabiatning  ahamiyatini  o'zining  boshqa 



asarlarida ham ochib bergan. 


Yüklə 0,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   25




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin