Kendini uyarıcı davranışlar: Özellikle otizmi olan çocuklarda sık rastlanan, sallanma, döndürme, nesneleri ağza götürme gibi kendini uyarıcı davranışlar duyusal uyaran elde etme amaçlıdırlar. Bir başka deyişle, içsel pekiştireç sağlamaktadırlar. İçsel pekiştireçleri ortadan kaldırmanın zorluğundan dolayı ayrımlı pekiştirme ve çevresel düzenlemeler işe yarayan tekniklerdir.
Neler yapılabilir?
Kendini uyarıcı davranışları yapmadan önce mümkün oluyorsa önlenebilir. Örneğin tam elini ağzına götürürken, elini başka bir şeye yönlendirip, olumlu davranışı pekiştirilebilir. Kendini uyarıcı davranış sırasında çocuğun ilgisi başka bir yöne çekilerek, kendini uyarıcı davranış yapmaması yoğun olarak pekiştirilebilir. Örneğin, favori oyuncaklarıyla vb. ilgisinin çekilmesi ve bunlarla oynamasının sağlanması, pekiştirilmesi. Bu davranışı yapmaması için uyarmaktan vb. kaçınılmalıdır.
Amaç, bu tür davranışları ortadan kaldırmak yerine azaltmak, belirli zamanlarda yapılmasını sağlamak ve/veya bu davranışın daha kabul edilebilir formlarına ya da daha kabul edilebilir bir başka davranışa dönüştürmek olabilir. Örneğin, eline herhangi bir şey alıp sallayarak yürümeye başladığında, daha olumlu davranışa yönlendirebiliriz, ilgisini başka yöne çekebiliriz. Ya da eline daha sosyal olarak kabul edilebilir, işlevsel bir şey (örneğin, bayrak, marakas) verebiliriz. Derslerde bu davranışları kesip, ipuçlu olarak beceriyi tamamlatabiliriz. Çeşitli çevresel düzenlemeler yapılabilir: Örneğin, evdeki çeşitli nesneler kaldırılabilir. Üzerinde bir şeyler döndürmekten hoşlandığı masa ortadan kaldırılabilir. Sürekli zıplıyorsa, trambolin alınarak, belirli zamanlarda zıplaması sağlanabilir.
Dostları ilə paylaş: |
