Qadriyatlar falsafasi

Zamoniy munosabatlar: a) almashtiruvchi voqealarning tartibidan;
b)ularning uzunligidan iboratdir.
Materialistlar: makon va zamonni ongdan tashqarida, ongga bog`liq-mass, 
olamda sodir bo`ladigan protsesslar makon va zamonda yuz beradi deb 
hisoblovchilar.
Idealistlar: makoniy- zamoniy munosabatlar ongga, absoyut ideyaga, 
olamdan ustun turuvchi ongga bog`liq, deb tushuntiradi. 
XX asr tasavvuriga ko`ra makon: 3 o`lchovli kontinuumni tashkil qiladi:
zamon: 1 o`lchovga ega. Ular birgalikda yagona 4 o`lchovli kontinuumni 
tashkil qiladi. 
SHu boisdan ham bugungi kunda an`anaviy madaniyat va milliy-ma`naviy 
qadriyatlarga faqat eskilik sarqiti deb qaramaslik lozim. Bularni to`g`ri anglamaslik, 
yoki milliy-ma`naviy qadriyatlarga eskicha yondashish birinchidan, milliy 
qadriyatlarni to`g`ri anglashda xudbinlik (sinfiy egoizm) hodisasini keltirib chiqarishi 
mumkin. Ikkinchidan, Bertran Rassel tomonidan ilgari surilgan ijtimoiy 
munosabatlarda eng avvalo umuminsoniy manfaatlar ustuvorligini e`tirof etish ham 
milliy nigilizm (ya`ni, millat haq-huquqlarining poymol qilinishiga olib keluvchi 
siyosiy yo`nalish) hodisasini keltirib chiqarishi mumkin.
Milliy qadriyatlarni inkor etishning milliy g`oyaga zidligi. Milliy qadriyatlar 
ba`zilari o`tmish mustabid tuzum sharoitida tazyiq va tahqirga uchragan, ularga 
«eskilik sarqiti», «o`tmishning qodig`i» degan tamg`alar bosilgan edi. Xatto, bolani 
beshikka belash, isiriq tutatish, maxsi-kavush kiyish, oyoqni sandalda issiq tutish kabi 
beg`ubor odatlar ham shu tahqirdan chetda qolmagan. 
Mustamlakachilik siyosati sohta qadriyatlar, begona taomillarni zo`rlab 
kiritishga urindi. Xalqimizning ruhi va tabiatiga zid bo`lgan - ichkilikbozlik va 
giyohvandlik, behayolik va andishasizlik illatlari ildiz ota boshlagan edi. Milliy 
ma`naviy qadriyatlarni himoya qilish millat-chilik deb baholandi.
O`zbekiston mustaqilligi ma`naviy qadriyatlarni yuksaltirish uchun 
mustahkam poydevor yaratdi. Milliy istiqlol g`oyasi bu qadriyatlarni tiklashni yanada 
yuqori bosqichga ko`tarishga xizmat qiladi. 
Prezident Islom Karimov «Ota-bobolarimizdan qolgan ezgu udumga 
muvofiq, keksalarga hurmat, kichiklarga izzat ko`rsatishdek noyob insoniy 
qadriyatlarni yangi mazmun va amaliy ishlar bilan boyitish va mustahkamlash zurur», 
deb ta`kidlagan edi. SHu boisdan ham «An`anaviy qadriyatlar»ni yo`q qilib 
taraqqiyotga erishish mumkin degan g`oya xavflidir. 
«Nur borki - soya bor» deganlaridek, o`z farzandlik yoki ota-onalik 
burchlarini unutayotgan, muqaddas milliy qadriyatlarimizni oyoq osti qilayotgan 
ayrim kimsalar ba`zan uchrab turibdi. O`zlarini dunyoga keltirgan otalari yo 
volidalarini «Qariyalar uyi»ga joylaydigan, farzandlarini «tirik etim» qilib, 
«Mehribonlik uyi»ga tashlab ketadigan kimsalar nafaqat milliy or-nomus, oddiy insof 
va vijdon, umuman, odamgarchilik yo`qligi milliy qadriyatlarimizga zid bo`lgan 
achinarli hol. 
Milliy g`oya ruhiga yot bo`lgan salbiy xislatlardan biri - boqiman-dalik,