Qarabağ: folklor da bir tariXDİR

AĞILLI QOCA
Deyir, paççah vəzirnən getmişimiş səyahətə. Bir də bir bilihli qoja kişi varımış. O, ayakqabı yamıyırmış. Vəzir deyir:

– Şah, bilirsən, ona söz çatdırmağ olmaz?

Deyir:

– Nə danışırsan?

Deyir:

– Gedəh birəz danışdıraq.

Gəlir yanına.

– Salaməleyküm.

Deyir:

– Əleykümsalam.

Şah da qojadan bilihliymiş e. Deyir:

– Qoca, ikidəsən, üşdəsən?

Deyir:

– Şah sağ olsun, üşdəyəm.

Deyir:

– Qoca, yaxındasan, uzaxdasan?

Deyir:

– Şah sağ olsun, yaxındayam.

Deyir:

– Qışçün ayın-oyun yığmısammı?

Deyir:

– Yığmışam, intaası otuz ikilər qoymadı.

Gedir, vəziri göndərir. Deyir:

– Vəzir, mən ona nə dedim, o maa nə cavab verdi?

– Deyir, mən nə bilim.

Deyir:

– Ya gərəh onu biləsən, ya da boynunu vırdırajam.

Durur vəzir gəlir qocaan yanaa. Qoca da hər sözə bir qızıl alır. Şah soruşdu ki, ikidəsən, üşdəsən? Deyir, yanı iki ayağnan gəzir­sən, yoxsa çəliynən gəzirsən? Dedim ki, üşdəyəm. Çəliynən gə­zirəm. Uzaxdasan, yaxındasan? Gözün uzağı görə bilirmi? De­dim ki, yaxındıyam. Uzağı görə bilmirəm da. Otuz iki də dişdərdi. Yedi nə varıdı, qalmadı.

Deyir, ə, mən beş-altı qızılı bına niyə verim? Sual verəjəm, bildi, bildi. Bilmədi, alajam qızılı.

Deyir:

– Qoca, saa bir sual verəjəm. Bildin, qızıl halaldı, bilmədin, qızılı alajam. Deyir:

– Hə, nə deyirsən?

Deyir:

– Deynən görüm, bax bı sahatı bizim şahımız nağayrır?

Deyir:

– Ə, sən dəlisən, mən üsdü-başı çirhli, qarşımda önnüh, bı hak-hesabınan şah adı tuta bilərəm? Şah adını tutmağ üçün gərəh sənin çuxaa geyəm, atıı minəm, əlimdə də bir şallağ ola, əməlli-başlı. Şahın mən bı formu adın tuta bilmərəm.

Deyir:

– Hə, yaxşı.

Durur, atın minir. Vəzirin atın minir, çuxasını da salır çiyninə, şallağı da alır. Deyir:

– De görüm, nağayrır?

Deyir:

– Şah qaltax⁴⁷ qayırır. Birin qaltağa mindirir, birin yendirir. Səni yendirdi, məni mindirdi.

Çıxır gedir. Hələ paltarın da soyunur. Çuxasın, nə bilim, paltarın. Şah da baxırmış. Baxır görür kü, lüt soyundurdu, ta nəyi var, pulun da aldı. Adam göndərir ki, vəzirə bir zad aparın, paltar aparın gəlsin. Deyir:

– Vəzir, sən indi ağıllısan, o?

Deyir:

– O ağıllıdı.