Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula
Yüklə 5,7 Mb.
|
irreuerentia parentum: que si notabilis esset iniuriando/irridendo aut operando, peccatum pro=<-P> @@0@ @@1@ @@0@ @@1@ Primum est de animo furandi, ne erres intelli gendo ꝙ siquis surripit pomum / peccet mortaliter quia habet animum illud pomum furandi. Error est iste: quoniam ani mus furandi importat animum inferendi nocumentum pro= ximo. non vocatur autem nocumentum si est nocumentum secundum quid: quale est nocumentum in re minima. Et pro pterea per animum furandi intellige solummodo animum surripiendi aliquid notabile. Et ideo siquis surripit aliquid mini mum habens animum non surripiendi aliquid notabile, excu satur a furto mortali. Si autem paruum surripit/ita ꝙ si posset notabile etiam aliquid acciperet, proculdubio animo furandi accipit/& peccat ex furtiuo animo mortaliter. Et hinc habes vnde furta famulorum famularum excuses quum comesti= bilia domi surripiunt vt comedant: sunt enim communiter pec cata venialia. Et signum animi non furtiui est / quando non estimat ꝗs accipere quia modicum est/ aut pro modico estimat quod accipit. ¶ Secundum est de inuito domino: quoniam intelligitur respectu rei ad hoc ꝙ sit furtum. Potest siquidem dominus rei esse inuitus dupliciter. Vel quantum ad rem que surripitur. vel quantum ad solum modum accipiendi: puta quia displicet ei ꝙ occulte accipiatur, & non ꝙ res tollatur: vt sepe contin= git in furtis domesticis inter patrem & filium. Non enim com mittit furtum filius occulte surripiens res patris volentis filium res illas habere, sed nolentis ꝙ occulte acciperet: quoniam tunc proprie loquendo non inuito sed non vidente domino accipit. Et hinc multas occultas acceptiones domesticas ex= cusare potes: dum pre verecundia aut respectu tolluntur res occulte non inuitis dominis quo ad rem. venialia siquidemsunt omnia hec. @@0@ @@1@ ¶ Tertium est de re aliena. Intelligitur nan in proposito res aliena non solum quantum ad dominium / quia scilicet res est alterius, sed etiam si tantummodo sit alterius quātum ad custo diam seu detentionem. Ita ꝙ siquis rem propriam quam alius tenet vel in pignus vel in depositum vel etiam quia furto illam subtraxit/ furtiue accipit, furti crimen incurrit: quia rem alienā quantum ad custodiam occulte accipit custode inuito. debet. n. iuris ordine seruato rem suā repetere, & non sibijpsi ius dicere. Est autem aduertendum / ꝙ licet ita sit regulariter: in casu tamen quo quis non potest iuris via rem suam recuperare/aut propter paupertatem / aut propter excellentiam detinentis / aut propter defectum iudicis vel probationum/ aut propter scanda= lum &c. et abs scandalo potest quis secrete rem suam recu= perare, non creditur reus furti: quia tunc non proprieius sibijpsi dicit, sed exequitur naturaleius circa rem suā/ ex quo ius ciuile impeditum est ei. Tenetur tamen efficere vt qui detinebat/sciat se non teneri ad restitutionem illius rei: ne si ad penitentiam conuersus fuerit / damnum incurrat ipse aut eius heres iterum restituendo. ¶ Quartum est/ꝙ inter aliena computantur inuenta. tenetur enim inuentor non sibi sed domino reddendam accipere rem inuentam/si bona conscientia accipere vult illam: alioquin fur= tum committit. Et si quidem dominus scitur/aut diligentia pre missa inuenitur, reddatur illi. Si autem dominus non inuenitur (quia forte viatori cecidit) debet illi reddi in bonis spirituali= bus/ex quo non potest in temporalibus reddi. At si inuenta/ domino carent, sunt inuentoris: sicut quecun in nullius bonis sunt/occupantis sunt. De thesauris tamen vbi ius ciuile dispo= nens in obseruantia est/ seruandum est. Nau fragorum vero bona iuxta leges quorundam littorum confiscata ex bocipso ꝙ ex nau fragio sunt, nescio qua iustitia occupentur / nisi illa qua afflictio additur afflicto. Vnde nō leges sed legum corruptiones<-P> @@0@ @@1@ ¶ Non est autem semper mortale peccatum: sed solum quādo amor glorie repugnat charitati, vel quātum ad illud de quo est gloria/vel quantum ad intentionem appetentis gloriā. Et primo modo solum peccat mortaliter/qui gloriatur de aliquo quod est peccatum mortale, quicquid sit illud. Secundo vero modo/qui ponit suum finem vltimum in gloria humana, hoc est qui tan tum afficitur glorie vt illam preferat obseruationi preceptorum: vt est ille qui ob amorem glorie consequende vel timorem glo= rie perdende incurrit aliquod peccatum mortale: vt lucretia ele= git adulterium ne infamaretur, cuius oppositum elegit susanna/ preferens diuina precepta glorie humane & vite. Yüklə 5,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|