Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula
Yüklə 5,7 Mb.
|
sicut mendaciũ quo mentimur verbo. Est aũt pctm̃ veniale si iocosa aut officiosa est, mortale aũt si perniciosa: sicut de mẽdacio dictũ est et eadẽ rōe. reddi{t$} duobus modis. Primus si capitale vnius substet lucro & non damno: hoc enim constat iniquum esse. Secundus est si lucrũ aut damnũ nō respōdeat proportionaliter<-P> @@0@ @@1@ ¶ Et quoniam in huiusmodi societatibus frequenter contingit diuersarum rationum cōcurrere socios (dum vnus ponit pecu niam & alius operas seu industriam) nec par est vtrius peri culum, ideo aduerte & nota diligenter/ ꝙ societas huiusmodi/ ex sua natura. hoc habet ꝙ ponens pecuniam substet duplici pe riculo. s. perditionis pecunie & perditionis negociatorij vsus eiusdem pecunie: qui vero ponit industriam seu operas suas/ substet vni tantum periculo, scilicet perdendi vsum industrie seu operarum suarum. Quod vt melius intelligas/considera triplicem euentum societatis: aut. n. in fine inueni{t$} lucrum/aut sine lucro capitale tantum/aut damnum capitalis in toto vel in parte. Et si quidẽ inueni{t$} damnũ capitalis in parte vel in toto, sentiet quicquid damni est dominus pecunie qui illam posuit. Si vero capitale tm̃ inueni{t$}, saluũ erit dño eius ꝗ illud posuit: nam ex eo ꝙ posuit pecuniā in societate/nō desinit eẽ illius dñs. Si aũt lucrũ inuenitur, redde{t$} ante omnia capitale domino/& diuidetur deinde lucrũ equis portionibus: supposito ꝙ pecunia posita in societate & industria equiualeant. Et omnium horum vna est rō: quia scilicet qui posuit pecuniam/substat duplici peri culo, scilicet perdendi substantiam pecunie & perdendi negocia tionis vsum/tenendo scilicet vane tanto tꝑe suā pecuniā occu= patā tali negocio: ex hoc. n. fit vt iustitia exigẽte ei capitale saluũ sit si salua{t$} in toto vel in parte/cui deperdere{t$} si periret. Ponẽs autem industriam vel operas / quia solum potest perdere vsum industrie vel opere sue (scilicet inuanum laborando) ideo nihil de capitali saluo ei debetur: substantia nan operarum suarum nō ex negociatione sed ex necessitate materie perit, quia scilicet est res successiua in motu consistens: si. n. res permanen= tes essent/ei essent salue. @@0@ @@1@ ¶ De societatibus autem in materia animalium / que soccide appellantur, tam varia est materia & cōsuetudo vt forte scribi completc non possit. Et propterea in qualibet patria vide vt ibi fieri consueuit a viris probis: vel secundum morem approbatũ viris probis. $unclear rea exercentur (vel dũ com miscentur persone eiusdem sexus: puta mares inter se aut mulieres inter se. Vel dum com= miscentur mas & mulier sed non in loco natu rali/aut consummando innaturaliter) pctm̃ grauissimum est. druplici pctō ex= plicite / & quinto periculo afficitur. Prima duo pctā sunt in opinione. dũ somniũ vel temere attribuitur alicui certe cāe/puta celo: quia quũ possit a multis causis prouenire, temerarij erro ris est vnam determinate inferre. Vel temere determina{t$} ad futurũ vnum aliquid significandum: ex eo. n. ꝙ nesci{t$} cā somnij, incertũ oportet restare an somnium/ illud futurum significet: qm̃ ex cā pendet significatio, & nullũ videtur somniũ procedens ex certa cā quod nō possit ab alia cā prouenire. & ꝑꝑea semꝑ temerariũ inueni{t$} iudiciũ si vt certũ fiat. Vtrũ aũt pctm̃ veniale est: vtpote iudicium temerariũ de re singulari in nullius damnũ. Tertiũ pctm̃ est in vsu, quum quis ꝑꝑ somnia cōmittit vel omittit cōtra necessaria ad salutẽ. & hoc est pctm̃ mortale: vt patet. Quartum pctm̃ in vsu quo est, quum quis tantā fidem dat somnijs vt ꝑꝑea omittat vel cō/ mittat cōtra aliꝗd ad quod tene{t$} ꝗ̈uis non sit de necessitate salu tis illud. & hoc est pctm̃ veniale: quia nō cōtra sed p̃ter charita tem & erratur in intellectu & peccatur in affectu. @@0@ @@1@ ¶ Periculum autem quod imminet omnibus his / & precipue secundo/tertio & quarto, est cadere in crimen superstitionis diuinatorie per somnia: quoniam vanis ac incertis opinionibus seu coniecturis vtens quasi certis/ad cognoscendum vel operan dum aut omittendum circa futura contingentia, meretur vt dia bolica illusio se immisceat/ac de vanis fiant perniciosa. Et sic in tacitam demonum societatem incidatur, dum paulatim tantum homo credit somnijs vt somnijs vtatur pro regulis suarũ actio= num: aut incidat in scelera que diximus de obseruatione astro. ℟ toria & diuinatoria) tertia dam= nata est; vtpote demonum societati innixa. & propterea peccatum est mortale ex suo genere. Secunda autem qua consulimus quid agendum sit, tot exigit conditiones ad sui rectitudinem vt raro sit licita. Exigit siquidem primo articu lum necessitatis: ne tentetur deus vbi opera humana potest pro= uideri. Secundo reuerentiam: ne irreuerenter consulatur deus. Tertio proportionatum modum: ne scilicet diuina oracula aut sanctorum reliquie ad secularia negocia conuertan{t$}: quod aug. reprehendit. Quarto debita materia: ne pro electionibus spiritua libus hoc fiat. Prima vero qua determinatur quid ab hoc vel illo hñdũ sit boni aut patiendũ mali in tꝑalibus bonis & malis/ illicita inueni{t$} dupłr. Primo si imprudẽter fit: oĩs. n. humanus actus prudẽti circũspectione/cautela rōne formādus ẽ. Secũdo si cũ ꝑiculo cōis boni aut iustitie fit: vt si sorte regiminis officia fiant/admissis ad sortes tam idoneis ꝗ̈ineptis. Ex hoc. n. pericli= ta{t$} respublica/vt patet: & rōnalis homo dignitatẽ sibi rōnis adi mit sic prouidendo reipublice de rectoribus. Secus āt si admissis tm̃ idoneis/sortibus officia cōmittan{t$}, ne pax turbetur. ¶ Qñ aũt sortium illicitus vsus mortale pctm̃ est, ex admixtis cōtrarijs ad religionẽ & iustitiā accipiendũ est. Diuinatoria. n.<-P> @@0@ @@1@ Verum aduerte non omnem irreuerentiam esse mortalem. Ex hoc enim ꝙ euangelia ad secularia negocia consuluntur/ non incurritur mortale: quia non contra diuinam est hoc reue= rentiam. sed quia preter eam videtur ideo augustino displicet. Posset tamen vt puto tali fide & reuerentia ac necessitate fieri/ vt nullum esset in hoc peccatum. Ex materia quo electionum spiritualium ministrorum si inhibitio positiui iuris secludatur, non video peccatum aliquod si sortibus committeretur super aliquos preelectos eque idoneos: vt factum est in electione apo= stoli mathie. Et breuiter quia vti sortibus non est ex suo genere malum, ex admixta irreligiositate aut iniustitia aut impruden= tia/vel econuerso ex admixta religione prudentia & pace iudi= candum est. Yüklə 5,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|