Tefsir ekolleri I. Cİlt ilk Müfessirler, Rivayet Ekolü, Rivayet Tefsirleri

Kur’an’dan Deliller

Bu ekolün taraftarlarını tanıtırken açıklananlardan anlaşılmış olmalıdır ki bu ekolün mensupları mutedil ve müfrit olmak üzere iki seviyede ele alınmalıdır. Hadaik sahibi gibi bazıları, Masumların (a.s) tefsirinden yardım almaksızın akılla yapılan tefsiri reyle tefsir kabul etse de delaleti aşikâr olan ve tefsire ihtiyaç duyurmayan ayetlerden yararlanmayı münasip görmekte ve Kur’an’dan bir meseleyi anlamayı bütünüyle menetmemektedir. Yine Şeyh Hürr Amuli de Kur’an naslarından bir meseleyi anlamayı -ne kadar az olursa olsun- menetmemiş ve Kur’an’ın zâhiriyle istidlali, onun tefsiri hakkında veya muhtevasına muvafık bir rivayet ulaşmasına bağlamıştır. Fakat Emin Esterabadi gibi kimilerinin sözlerinden, Kur’an’ın maarif ve ahkâmını anlamayı mutlak olarak Peygamber’e ve Masum İmamlara (a.s) mahsus gördükleri ve bunların dışında kalanlar için hiçbir ayetle istidlali uygun bulmadıkları anlaşılmaktadır.

İfrat görüşün taraftarlarının kendi görüşlerini ispatlamak için Kur’an ayetlerini delil gösteremedikleri ortadadır, çünkü onların temellerine aykırıdır. Ama mutedil görüşün taraftarlarına göre Kur’an’la istidlalin kapısı üzerimize tamamen kapalı değildir. Çünkü Kur’an naslarıyla istidlali veya delaleti aşikar olan yahut tefsirine ilişkin veya muhtevasına uygun rivayetlerin bulunduğu ayetlerle istidlali münasip görmektedirler. Fakat bu nazariyede nas olan veya onun sıhhatine ilişkin net bir delaleti bulunan bir ayet mevcut olmadığında mutedil görüş taraftarlarının delili de, tefsirlerine dair veya muhtevalarına uygun rivayetlerin ulaştığı ayetler ve rivayetlerdir. Hakkında bir tefsir veya muhtevalarına uygun rivayet bulunmayan ayetlerle istidlal ise sadece cedel ve hasmı ilzam babından olursa kabul görmüştür.

Bu çerçevede Şeyh Hürr Amuli kendi iddiasına ve nazariyesine on sekiz ayeti delil olarak göstermiş ve bunu gerekçelendirirken iki sebep öne sürmüştür. Biri, hasmı ilzam babındandır, ikincisi ise takiyeye muhalif, ayetin zâhirine muvafık mütevatir rivayetlerdir.

Delil olarak kullandığı ayetler şöyledir: