Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

İlaç Endüstrisi Atıksularında Fenton Prosesi İle Renk Ve Koi Giderimi

İlaç endüstrisi, endüstriyel atıksuların arıtımında sorunların yoğun olarak görüldüğü endüstrilerden biridir. Bu sorunlar ilaç üretimindeki ürünlerin ve kullanılan proseslerin çeşitliliğinden kaynaklanmaktadır. Ürün çeşitliliğinden dolayı atıksuların organik madde içeriği zengin, rengi yoğun ve KOİ değeri yüksektir. Uygulanan prosese, ürün türüne ve miktarına bağlı olarak atıksuyun pH’sı , rengi ve KOİ değeri farklılıklar gösterir. Aynı zamanda ilaç endüstrisi atıksularının biyolojik parçalanabilirlikleri oldukça düşüktür. Bu nedenle biyolojik, kimyasal ve fiziko-kimyasal arıtma proseslerinin ilaç atıksularının arıtımında uygulanması her zaman yüksek verim sağlamayabilir. Renk ve KOİ gideriminde geleneksel arıtma yöntemlerinin yanında ileri oksidasyon yöntemlerinden Fenton prosesinin kullanımı giderek artmaktadır. Fenton prosesi, FeSO₄ ve H₂O₂’nin birbirleriyle reaksiyona girmesiyle kuvvetli bir oksitleyici olan OH radikallerinin oluşması esasına dayanmaktadır. Oksidasyon basamağıyla renk gideriminin, koagülasyon basamağıyla da KOİ gideriminin sağlandığı bu yöntem iki aşamalı arıtma etkisine sahiptir.

Bu çalışmada Fako İlaçları A.Ş. Hammadde Fabrikasına ait kimyasal ve biyolojik arıtma tesisi çıkışından alınan arıtılmış atıksuya son arıtım kademesi olarak Fenton prosesinin uygulanması ile renk ve KOİ parametrelerinin giderimi incelenmiştir.

Fako İlaçları A.Ş. Hammadde Fabrikasının arıtma tesisi çıkışından alınan numunenin KOİ değeri 572 mg/L, renk parametresi değerleri 436 nm’de 90,5 m^-1, 525 nm’de 43,2 m^-1 ve 620 nm’de 29,2 m^-1 olarak bulunmuştur. Renk ve KOİ giderim verimi için en uygun reaksiyon şartlarını sağlayan optimum değerleri belirlemek için denemeler yapılmıştır. Optimum pH değerinin belirlenebilmesi için yapılan denemelerin sonucunda en iyi renk ve KOİ giderimi pH 4 değerinde elde edilmiştir. 200 mg/L FeSO₄ ve 200 mg/L H₂O₂ dozlarının optimum olarak belirlenmesinin ardından, karıştırma süresi 30 dakika, çökme süresi 90 dakika ve en uygun reaksiyon sıcaklığı da 35°C olarak bulunmuştur. En uygun reaksiyon şartlarında KOİ değeri 149 mg/L’ye indirgenerek % 74 verim sağlanmıştır. Renk değerleri de 436 nm’de 4,6 m^-1, 525 nm’de 1,1m^-1 ve 620 nm 0,5 m^-1’e indirgenmiştir. Böylelikle 436 nm de % 95, 525 nm de % 97 ve 620 nm’de % 98 renk giderim verimi elde edilmiştir.

Çalışma sonucunda ilaç hammadde fabrikası atıksu arıtma tesisi çıkış suyunun rengi Fenton prosesi ile EN ISO 7887 Avrupa Normunda verilen sınır değerlere kadar indirgenirken, KOİ parametresi Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nce verilen sınır değere düşürülmüştür. Fenton prosesinin uygulandığı bu çalışmada elde edilen sonuçlar, bu prosesin ilaç atıksularının renk ve KOİ gideriminde kullanılabileceğini göstermektedir.