Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

  Prof. Dr. Orhan ŞEN

  Prof. Dr. Erdal SELMİ

  Prof. Dr. Tamer ÖYMEN

  Prof. Dr. M. Ömer KARAÖZ

Kocaeli Yarımadası Kefken/İzmit Kesitinde Sahilçamı (Pinus Pinaster Ait) İbrelerinde Kükürt Birikimi

Hızlı nüfus artışına bağlı olarak ülkemizde odun hammaddesine olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Odun hammaddesi ihtiyacını karşılamak üzere 1960’lı yılların sonundan itibaren hızlı gelişen yerli ve yabancı türlerle ağaçlandırmalar yapılmaya başlanmıştır. Özellikle Kocaeli Yarımadası’nda İzmit ve Kefken yörelerinde Karaçam, Kızılçam gibi yerli ağaç türleri ile Sahilçamı, Monteri çamı gibi yabancı ağaç türleri ile geniş alanlar ağaçlandırılmıştır.

Bu çalışma Kocaeli Yarımadası’nda Kefken/İzmit kesiti üzerinde yer alan Sahilçamı ağaçlandırma alanlarını kapsamaktadır. Bu kesit üzerinde 5 yöreye ait toplam 47 örnek alandan ibre örnekleri alınmıştır. Alınan bu ibre örnekleri üzerinde kükürt analizi yapılarak hava kirliliğinin ağaçlandırma alanlarındaki ağaçlar üzerinde etkisi olup olmadığı araştırılmıştır.

İbre örnekleri 65 C⁰’de kurutulup öğütülmüştür. Öğütülen bu örnekler çalışmanın üçüncü bölümünde de ayrıntılı olarak yer alan baryum sülfat ile gravimetrik kükürt tayini yöntemi ile belirlenmiştir. Böylece sahilçamlarına çeşitli zararların gelmesi ve ağaçların kuruması üzerinde hava kirliliğinin bir etkisi olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır.

Araştırma alanı olarak seçilen İzmit ve Kefken yörelerinde özellikle İzmit’te hava kirliliği yüksek seviyelerdedir. Hava kirliliğinde İzmit yöresindeki sanayi tesislerin yanında Karadeniz üzerinden gelen kirlilik de etkili olmaktadır. Özellikle yaygın ve etkili olan hava kirliliği kükürtdioksit gazından kaynaklanmaktadır. Çam ibrelerinde CO₂ özümlemesi ve solunum sürecinde havadaki SO₂ gazını da ayırt etmeden almaları ibrede H₂SO₄ oluşumuna ve H₂SO₄’ün de odun üretimini azaltmasına sebep olmaktadır. Bu durum ayrıntılı olarak tartışma ve sonuç bölümünde açıklanmaktadır.

Araştırmanın sonucunda sahilçamlarındaki kükürt içerikleri zarar verecek miktarlarda bulunmuştur. Ancak daha nemli kuzeydeki örnek alanlarda SO₂ zararının daha az olduğu, güneydeki kuru iklim etkisi altında bulunan örnek alanlarda ise havadaki SO₂ zararının belirginleştiği, böcek zararlarının arttığı ve bu iki zararlının etkisi ile sahilçamlarının kuruyarak sağlıklarının bozuldukları anlaşılmaktadır.