Türk Dili Tarihi Ahmet B. Ercilasun Akçağ Yayınları / 603 Araştırma İnceleme / 50

2. BÜYÜK AİLE TEORİLERİ

2.1. NOSTRATİK TEORİSİ

Nostratik teorisi, altı dil ailesinin aynı kökten çıktığını ve dolayısıyla bir "büyük aile" (super family, macrofamily) oluşturduğunu kabul eder. Nostratik büyük ailesini oluşturan altı dil ailesi şunlardır: Samî-Hamî, Kartvel, Hint-Avrupa, Ural, Dravid, Altay (İlliç-Svitıç 1971).

Çağdaş nostratik teorisinin kurucusu olan Vladislav İlliç-Svitıç ilk ça­lışmalarını 1960'larm başında Moskova'da ortaya koydu; fakat altı dil aile­sindeki ortak kelimeleri karşılaştıran sözlüğünü yayımlayamadan 1966'da genç yaşta öldü. Onun hazırladığı sözlükler, Vladimir Dybo tarafından 1971-1984 arasında Moskova'da üç cilt olarak yayımlandı: Opıt sravneniya nostratiçeskix yazıkov I-III, Moskva 1971-1984. Eserde, altı dil ailesi arasın­daki ilişkiler incelendikten sonra 378 kelimenin, karşılaştırılan dil ailelerinde ve bu ailelere giren dillerde ortak olduğu gösterilmiştir.

Aslında Nostratik terimini ilk kullanan Holger Pedersen'dir. Pedersen bu terimi, 1903 yılında yazdığı "Türkische Lautgesetze" (ZDMG, 57) adlı makalesinde Hint-Avrupa ile bağlantılı diller için kullandı. Terim, Latince nostrates (bizim ülkenin insanları) kelimesinden geliyordu. Pedersen, Nostratik terimiyle başlangıçta Hint-Avrupa ile Fin-Ugor dillerini bir arada

28 Ahmet B. ERCİLASUN

düşünürken sonradan buna Türk, Moğol, Mançu, Yukagir ve Eskimo dilleri­ni de dahil etmişti (Greenberg 2000: 7).

İlliç-Svitıç ile aynı zamanda (1964, 1965) Rusya'da bir başka Nostratikçi, Aaron Dolgopolsky; Hint-Avrupa, Hamî-Samî, Kartvel, Ural, Altay ve Eskimo-Aleut dil ailelerinin ilişkileri üzerinde durdu (Greenberg 2000: 8).

İlliç-Svitıç ve Dolgopolsky'den başka Rus bilginleri A. N. Golovastikov, Oleg Mudrak, Sergei Starostin ile Rusya dışında Vitaly Shevoroshkin, Alexis Manaster Ramer, Allan R. Bomhard ve Jerome Kerns'tir. Starostin (1990) ve Shevoroshkin-Ramer (1991), Afro-Asyatik (Hamî-Samî) dilleri, Nostratik'ten ayırarak onların daha uzak akraba oldu­ğunu, Nostratik'in "kızı" değil "kızkardeşi" olabileceğini kabul ettiler (Greenberg 2000: 5-6).