14.YÜZYIL
SEYYİD NESİMİ: Hurufilik tarikatına bağlıdır. Harfler üzerinden gizli ilimlerle uğraştığı için Halep uleması tarafından ölmesi için fetva verilmiş, böylece asılıp derisi yüzülmüştür. Vahdet-i Vücud(Tanrı-insan birliği) felsefesini işlemiş, Hallac-ı Mansur’u kendisine örnek almıştır. Oldukça lirik bir şairdir. Tuyuğ nazım biçimini kullanan az sayıda şairden biridir. Azeri Türkçesini kullanmış, Farsça ve Türkçe divan hazırlayabilmiştir. Şiirleri Alevi-Bektaşi geleneğini etkilemiş, felsefesinin taşkınlığı çok şairi cezp etmiştir. Duygu derinliği bakımından önemli bir şairdir.
GÜLŞEHRİ
İran ozanı Feridüddin Attar’dan çevirip uyarladığı “Mantıku’t-Tayr” adlı mesnevisi 14.Yüzyıl Türkçesinin özellikleri bakımından çok önemli bulunmuştur. Gülşehri ismi o zamanlar Kırşehir’in adı Gülşehir olduğu içindir. Mevlevi olduğu söylenir. Felekname, Farsça tasavvuf konulu mesnevidir. Aruz risalesi de Farsça’dır. Keramat-ı Ahi Evran adlı eseri ise Ahi Evran’ın kerametlerinden bahseden 167 beyitlik Türkçe bir mesnevidir.
ÂŞIK PAŞA
Anadolu’da Türkçenin şiir dili olmasını sağlamak için en çok gayret edenlerden biridir. Yunus Emre’den etkilenmiş, meşhur eseri Garipname’yi Mevlana’nın Mesnevisi’nin dilinin Farsça olmasına karşılık Türkçe yazmıştır. Garipname, 12.000 beyitlik tasavvufi ve didaktik bir mesnevidir. Eserde kanaat, doğruluk, sadakat, marifet, hakikat, şeriat, irfan, ibadet, fazilet gibi değişik konular; din ve tasavvuf deyimleri, bunların önemleri, dereceleri birer hikâye veya fıkra ile açıklanır. Dili oldukça yumuşak ve akıcıdır. Bugün unutulmuş pek çok Türkçe kelimeyi bir araya getiren eser, Türk, dili ve dil tarihi bakımından önemlidir.
Şairin Fakr-name ve Vasf-ı Hal adlı iki mesnevisi daha vardır. Fakrname: Eser alegorik bir mahiyet arz eder. Fakr, bir kuş şeklinde düşünülür. Bu kuş sırasıyla arş,ı kürsiy,i cenneti ve yeri dolaşır. Oradan bütün peygamberleri ziyaret eder ve en sonunda gânî iken fakrı tercih eden Hz. Muhammed (s.a.v) de karar kılar. Vasf-ı Hal ise 39 beyitlik dini-tasavvufi didaktik bir eserdir. Hikâye adlı eseri ise kurgusal bir mesnevidir.
AHMEDİ
14.Yüzyıl’ın Divan şiirinde öncülerinden sayılır. Din-dışı şiirler yazmıştır. Onun İskendername adlı mesnevisi, ilk manzum Osmanlı tarihi örneğidir. Cemşid ü Hurşid ise bir aşk mesnevisidir. Ahmedi, bu yüzyılda en çok yazan şairdir.
Dostları ilə paylaş: |
