Girişimcilerin taşıdıkları kişilik özellikleri ile ilgili birçok farklı görüş bulunmaktadır. Girişimci için gerekli en önemli 3 ayak vardır: Kabiliyet, Cesaret ve Bilgidir. Bu üç faktör birlikte bir kişide toplanırsa o kişinin girişimci olması kaçınılmazdır. Yani Akıl (mantıksal zeka), gerekli bilgi ve geleceğe yönelik doğru planlamayı rasyonel olarak yapmayı gerektirir. Kalp (duygusal zeka) ise girişime duyguları, hisleri, heyecanı katabilmeyi gerektirirken Aksiyon ise akıl ve kalbin birleşiminden meydana gelen sinerjiyi açığa çıkarma faaliyetidir. Girişimci aksiyon adamıdır, eski ile yeniyi harmanlayıp herkesin bakmadığı yönden olaylara bakıp bambaşka yenilikler ortaya çıkarır. Girişimci kişi geçmiş ile geleceği şimdide birleştiren kişidir. Bu üçünden birinin bir girişimcide eksik olması demek, girişimin noksan olması demektir.
Değişik araştırmacılar tarafından girişimcilerin temel özellikleri olarak kendini bilen, meraklı, inatçı, sabırlı, lider, yenilikçi, buluşçu, vizyoner, risk alan, değişim odaklı, fırsatlara odaklanmış, mantıksal ve sosyal zekaya sahip oldukları belirtilmiştir. Bunların yanında girişimcilerin sahip olduğu özelliklerle ilgili olarak, gelişmiş iletişim becerisi, proaktiflik, yüksek başarı güdüsü ve kararlarında ısrarcı olma da yer almaktadır. (Hisrich vd., 2005; Hitt vd., 2005; Küçük, 2005, Daft, 2005, Özdemir, 2014:7).
İş kurmayı düşünen insanların girişimcilikle ilgili olarak olumlu ve olumsuz yönleri veya özellikleri bulunur. İyi bir girişimcide bulunması gereken ve gerekmeyen bu özellikler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. (Özcan-Taş, 2010:585)
Tablo 1: Girişimcide Bulunması Gereken ve Gerekmeyen Özellikler
Olumlu özellikleri (Tekin 2009:49)
|
Olumsuz özellikleri
|
Cesur, girişken, atılgan, öne çıkan ve sempatik
|
Korkak, çekingen, yanlış yapmaktan korkan, itici
|
Proaktif,tedbirli,önleyici,temkinli davranan
|
Reaktif, sonradan müdahale eden,
|
Gerçekçi, verilerle hareket eden, danışan
|
Hayalperest, maceracı, burnunun dikine giden
|
Esnek, durumsal yaklaşım sergileyen
|
Katı, klasik, otoriter yaklaşım segileyen
|
Amaça ve sürece odaklanabilen
|
Sonuç odaklı, sadece paraya endeksli
|
Babacan, öncü, lider, vizyon sahibi, idealist
|
Taklitçi, takipçi, gündelikçi,
|
Esnaf, ticari zekaya sahip olan
|
Memur zihniyetine sahip olan
|
Paraya hükmeden, hesabını bilen
|
Paranın esiri, hesapsız hareket eden
|
Öğrenme ve kendini geliştirme arzusu olan
|
Mevcutla iktifa eden, gelişmeye kapalı
|
Güvenilir, doğru sözlü, dürüst ve sözünün eri olan
|
Güven duyulmayan, verdiği sözü tutamayan, unutan biri olan
|
Özverili, düzenli, sistemli planlı çalışan
|
Düzensiz, plansız, dağınık bir yapısı olan
|
Özgüvenli, iyimser, müspet düşünen
|
Kötümser olumsuz düşünen, pısırık
|
Riski seven, sorumluluk duygusu olan
|
Riskten, sorumluluktan kaçınan, sağlamcı
|
Sorun çözen, çözümün parçası olan
|
Sorun çözmeyi sevmeyen,
|
Kendi işinin patronu olmak isteyen
|
Limitsiz yaşama arzusu olan
|
Azimli, sabırlı, mücadeleci, çalışkan
|
Hırslı, Aceleci, sabırsız, uçlarda gezinen
|
Hızlı düşünen, hislerine güvenen
|
Yavaş düşünen, hislerine güvenmeyen
|
Doğru işi yapan, yaptığı işe fark katan
|
İşi doğru yapan, söylendiği gibi yapan
|
Hareketli, enerjik, dinamik, aktif
|
Hareketsiz, pasif
|
İnsan ilişkileri, iletişim becerileri yüksek
|
İletişim kuramayan ve geçimsiz olan
|
Araştırıcı, yenilik ve değişime açık
|
Statükocu, değişime kapalı
|
İnsiyatif alabilen,
|
İnsiyatif kullanamayan
|
Az konuşan çok düşünen
|
Çok konuşan az düşünen
|
Dirayetli, zorluklara katlanabilen, ısrarcı
|
Dayanıklılığı zayıf, çabuk vazgeçen
|
Bugünün işini yarına bırakmayan
|
İşleri hep erteleyen
|
Bir işi bitirmeden diğerine başlamayan
|
Birden çok işe elatan ve bitiremeyen
|
Analitik, çok yönlü düşünebilen, ayrıntılara dikkat eden
|
Tek odak noktasına göre veya yüzeysel düşünen
|
Kararlı, belirsizlikler altı nda hızlı karar verebilen
|
Kararsız, belirsizlik durumunda karar vermede zorlanan
|
Dışa dönük sosyal yönü kuvvetli
|
İçe dönük asosyal olan
|
Kendine hakim, sakin, olayların önünde giden
|
Öfkeli, telaşlı, olayları geriden takip eden
|
Yukarıdaki tabloya bakarak girişimde bulunacak kişiler, bir girişimcide olmaması gereken bir veya birden fazla özellik varsa girişimden vaz geçmek yerine o olumsuz yanlarını olumluya çevirmek için çalışmalıdırlar.
Girişimciler mucit ve yenilikçidirler, değişimlere direnç göstermezler ve hatta değişimin şartlarını kendileri hazırlarlar, hayalgüçleri kuvvetlidir fakat maceraperestler gibi karanlığa gözü kapalı girmezler, kurumsal büyümeye önem verirler, vizyon sahibidirler, stratejisttirler, planların hayata geçirilmesi konusunda başarılıdırlar. Herkesin bakmadığı yönden olaylara bakarak fırsatları görüp en iyi şekilde değerlendiren kişilerdir. Her insan sorumluluk duygusunun yanında diğergamlık duygusu da taşırlar. Risk almaktan korkmazlar, bağımsız karar alabilme özellikleri vardır, misyon ve vizyon sahibidirler. Başarısızlıklarından ders çıkararak tecrübelerini geliştirirler ve liderlik potansiyellerini ortaya çıkararak yol alırlar.
Girişimciler, mevcut durumdan tatmin olmazlar, hangi işe girseler mutsuz olurlar, idealisttirler, ideallerine ulaşmak için hedefleri vardır. Çevre ve aile ortamı onları girişimci olmaya iter. Başarılı olmuş girişimcilerin ortak özellikleri vardır. Bu kişilerin çok meraklı, araştırıcı, tutkulu, içten yanmalı (kendi kendini motive edebilen), dürüst, planlı, çalışkan, cesur, atılgan, kararlı, iş bitirici, özgüvenli, sorumluluk hissi yüksek, çok yönlü bakabilen ve olaylara durumsal yaklaşabilen özellikler gösterdiği söylenebilir(Tekin, 2009:20-21, Özdemir, 2014:9-10, Döm, 2012:28-32). Literatürde yer alan girişimcilikle ilgili her kadın ve erkek girişimcide bulunması gereken temel özellikleri maddeler halinde yazacak olursak;
-
Vizyon sahibi olması,
-
Başarma ihtiyacı hissetmesi,
-
Oto kontrol gücü olması,
-
Risk alma eğiliminde olması,
-
Yüksek bir çalışma arzusu taşıması,
-
Özgüven sahibi olması,
-
Hataları kabullenebilmesi,
-
Mucit, keşfedici ve yenilikçi olması,
-
Bütün İhtimalleri hesaba katabilmesi,
-
Aile ve çevresine karşı duyarlı olmasıdır.
Bunları sıra ile açıklayacak olursak;
-
Vizyon Sahibi Olması: İş fikrini hayata geçirme faaliyetine bir sistem yaklaşımı ile bakarlar ve uzun vadeli planlar yaparlar. Vizyoner girişimci, sürekli bir tutku ile belirlemiş olduğu vizyonu doğrultusunda hareket eder. Bazı icatlar ihtiyacın şiddetinden bazıların da ise kazaen ortaya çıkmışlardır. Her halükarda bu icatları büyük fırsatlara çeviren vizyoner girişimciler vardır.
-
Başarma İhtiyacı Hissetmesi: Toplumda yaşayan insanların çoğu taktir edilme ve itibar kazanma arzusu taşımaktadır. İnsanlar, başarılı olduğunda taktir edileceğini, takdir edildikçe başarılı olacağını ve başarılı oldukça toplumda saygı göreceğini düşünmektedir. Bu düşünce girişimcilerin davranışlarına, yaşayışına sirayet etmektedir. Başarma ihtiyacı kendini gösterme duygusunu kamçılar. Bu duygu sayesinde yeni fikirler, yeni icatlar, yeni mamul ve hizmetler, yeni teknolojiler, yeni projeler ve yeni işler ortaya çıkar. Sonuçtada yeni girişimciler ödüllendirilmiş, başarılı olmuş olurlar.
Mc Clelland’a göre insanların 3 psikolojik ihtiyacı (yakın ilişkiler kurma, güç elde etme ve başarma ihtiyacı) vardır(Döm, 2012:27). Mc Clelland'a göre, yüksek başarı ihtiyacı, insanların girişimci davranışlarda bulunmasına neden olur. Bazı çalışmalar başarı ihtiyacı ve girişimcilik arasında ilişki olduğunu gösterirken, bazıları bunun aksini ortaya çıkarmaktadır (Hisrich ve Peters, 1985).
Girişimciler, yüksek başarı motivasyonu taşırlar. Bu nedenle kendilerini başarı ile özdeşleştirme ve başarı ihtiyaçlarını tatmin etme eğilimindedirler. Girişimcilerin başarı güdülerini inceleyen Stormer ve arkadaşları (1999) da yüksek başarı güdüsünün yöneticiler ve üniversite örgencilerine kıyasla girişimcilerde daha yüksek olduğunu bu yüzden başarı güdüsünün esasen bir girişimcilik özelliği olduğunu belirtmektedirler. Girişimci ruhuna sahip kişilerin, en belirgin özellikleri, başarma arzularının yüksek olmasıdır. Bu tip insanlar, rutin işlerden pek hoşlanmazlar, yeni fikirler oluşturmayı, yeni icatlar çıkarmayı tercih ederler.(Çetinaya Bozkurt, 2011:12)
-
Oto Kontrol Gücü Olması: Kontrol hissi bir bireyin hayatındaki ödülleri ve cezaları algılamalarını ifade etmektedir. Oto kontrol hissine sahip bireyler, kendi hayatlarının gidişatını kendilerinin kontrol edebilme yeteneğine sahip olduklarına inanmaktayken, dış kontrol hissine sahip bireyler de hayatın olaylarının dış faktörlerin (şans, talih, kısmet v.b.) sonuçları olduğuna inanmaktadırlar (Koh, 1996). Brockhaus ve İçsel kontrol, Rotter (1966) tarafından karakteristik bir girişimci özelliği olarak, kabul edilmiştir. İçsel kontrole sahip olduğunu düşünen bireyler diğerlerinin aksine şansa ya da kısmete inanmak yerine hayatlarında başlarına gelen her şeyden kendilerinin sorumlu olduğuna inanırlar. Oto kontrol hissi yüksek olan girişimciler başarısızlık durumunda başkalarını ve çevresindekileri suçlamazlar herşeyi kendileri üstlernir.
-
Risk Alma Eğiliminde Olması: Bir kişinin risk alma eğilimi belirsiz karar verme şartlarında şans almaya doğru eğilimi olarak tanımlanabilmektedir. Mill (1984) risk alma eğilimini girişimcileri idarecilerden ayırmada anahtar faktör olarak ileri sürmüştür. Diğerleri girişimcilik fonksiyonunun öncelikle risk ölçümü ve risk almayı kapsadığını ifade etmektedir.
Girişimci kişilik özelliklerinden en önemlisi risk alma eğilimi ya da risk almaya yatkınlıktır. Girişimcilikte de risk almaya yatkın olmak, finansal açıdan zarar tehlikesini ve sosyal açıdan da başarısızlığı göze almak demektir. Girişimcilik anlamında insanları risk almaya yönelten veya alıkoyan birçok faktör vardır. Bu faktörler, kişiden kişiye göre değişir ve bunları genellemek oldukça zordur. Örneğin, kişinin en yakın çevresinin (Anne-baba ve yakın akrabalarının) etkisi, yetişme tarzı, eğitimi, kendi iç dinamikleri ve cinsiyeti gibi faktörler risk almaya yatkınlık özelliğini belirleyen faktörlerden bazılarıdır (Kayalar ve Ömürbek, 2007).
Araştırmacılar risk alma davranışını değişik kategorilerde ele almışlardır. Örneğin, Mc Clelland (1961) girişimcide risk alma eğiliminin temel nedeninin başarı motivasyonu olduğunu bulmuştur. Ray (1986) ise, risk alma eğilimi ile saygınlık kazanma eğilimi arasında bir ilişki kurmuştur. Diğer bazı araştırmalarda da girişimci orta düzeyde risk alma eğiliminde olan biri olarak kabul edilmiştir. Yeni bir riske girmek, girişimcinin enerjisinin ve zamanının çoğunu alır.
-
Yüksek Çalışma Arzusu Taşıması: Girişimciler belirlemiş oldukları hedeflere ulaşmak için aralıksız, bıkmak ve usanmak nedir bilmeden uzun vadeli çalışma arzusu taşırlar. Belirli bir çalışma süreleri yoktur. Bazen veya çoğu zaman sabahlara kadar işyerinde hesap yaptıkları görülür. Onlar için mesai kavramı yoktur. Hafta içi veya hafta sonu fark etmez sürekli çalışırlar. Bu çalışma arzusu onları her alanda karar almaya ittiği için birden çok kişi olmaya zorlar. Bir çok kişinin yapacağı işleri tek başına veya az sayıda kişi ile yapmaya çalışır. Bunun için gerekli olan enerjinin kendisinde var olması gerekir. Yani her girişimci başarı için gerekli olan şey yüksek seviyede enerji ihtiyacıdır. Bu kendi içinden gelmiyorsa takviyelerle gitmesi mümkün değildir.
-
Özgüven Sahibi Olması: Girişimciler başarıya ulaşmak için kendi yeteneklerine güvenirler. Özgüven sahibi insanlar, zor durumlarda korkusuzca ve kendilerinden emin bir şekilde karar verirler. Özgüven sahibi kişiler krizleri fırsata çevirebilirler. İşe başlamadan önce insan bilmediği bir işe kalkısırsa tereddütler yaşar. Özgüvenli bir girişimci, bu tereddütleri o işi iyi bilmesi ve iyi planlaması ile fırsata çevirir. Özgüvenli girişimciler, ne yapmak istediklerini iyi bilirler ve arzuludurlar. Bu sebepten dolayı girişim işinin yüzde ellisini halletmiş demektir.
-
Hataları Kabullenebilmesi: Hatasız insan olmaz, her insan hata yapabilir. Burada önemli olan hatadan dönebilmek ve hatadan dersler çıkararak daha iyi işler yapabilmektir. Hatalı sonuçlar çıkınca yılmadan tekrar denemeler yapabilmektir. Edison’un yaptığı gibi bilmem kaç denemeden sonra hedefine ulaşması gösteriyor ki hataların onu yolundan döndürememesi başarı için önemli bir faktördür. Hataların başarıya ulaşma yollarının sayısını azaltığı fikri ile sürekli yeniden deneyerek başarılı olunacağı düşünülmelidir. İşler yolunda gitmediği zaman morellerini bozarak şoka girmezler. Morellerini yüksek tutarak yeni tecrübeler edinmeye çalışırlar.
-
Mucit, Kaşif ve Yenilikçi Olması: Mecburen girişimciler yeni ürünler, yeni fikirler, yeni alanlar geliştirmek zorunda kalırlar. Çünkü herkesin bakmadığı yönden olaylara bakabilmek için yenilikçi, keşfedici ve mucit olmaları gerekir. Bir girişimcide bulunan icat, keşif, yenilik özelliği, başarılı olmuş girişimcilerin ortak özelliğidir.
-
Bütün İhtimalleri Hesaba Katması: Girişimci iş fırsatını görüp bütün ihtimali hesaplayarak iş kurar. Buna rağmen hesaplayamadığı durumlarla karşılaşınca onu çözmek ona zevk verir. Bu belirsizlik ortamında hareket etmek değil belirsizlikleri belirli hale getirme çabasıdır. Bütün alternatiflerin hesaba katılmasıdır. Başarısızlık veya risk durumunda yeni çözümler üretebilen girişimciler başarıyı kovalayabilir.
-
Aile ve Çevresine Karşı Duyarlı Olması: Ebeveynlerin çalışma durumları da çocukların girişimciliğe yatkın olup olmadıklarını ifade eder. Ebeveylerinden sadece biri kendi işinde çalışıyor, diğeri çalışmıyor; sadece biri başkasının işinde çalışıyor, diğeri çalışmıyor; her ikisi de kendi işinde çalışıyor; her ikisi de emekli olduktan sonra kendi işlerini kurdular; her ikisi de başkasının işinde çalışıyor; sadece biri kendi işinde çalışıyor, diğeri başka işte çalışıyor; her ikisi de hayatının bir döneminde kendi işinde çalıştı şeklinde çalışma durumlarından her ikisi de başkasının yanında çalışıyor alternatiflerin dışındaki durumlar söz konusu ise bu kişilerin çocukları da grişimciliğe ve kendi işini kurmaya yatkın demektir. Ailenin ve çevresindeki insanların yaşayışları, kültürleri, örf adetleri girişimcinin kişiliğinin oluşmasına etkisi büyüktür.
Dostları ilə paylaş: |
