Ülke raporu diş Tİcaret serviSİ temmuz 2011 İÇİndekiler böLÜm I azerbaycan hakkinda genel biLGİler
Yüklə 443,75 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.5.İnşaat
- 4.7.Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı
4.3.MadencilikAzerbaycan’ın başlıca maden kaynağı petroldür. Ülke, dünyanın en eski petrol üreticisidir. Büyük ölçekli petrol üretimi 20. yüzyıl başlarında başlamış olup, ülke yüzyıl ortalarına doğru önemli bir üretici haline gelmiştir. Ancak bundan sonra Sovyet hükümetinin başka bölgelerdeki petrol alanlarının geliştirilmesine öncelik vermesi üzerine üretimde düşüş eğilimi başlamıştır. 1990’ların başında yabancı yatırımcılar ile yeni üretim sahalarının keşfine yönelik anlaşmalar imzalanması ve sektöre önemli büyüklükte doğrudan yabancı yatırım akışı olması petrol üretiminde artış meydana getirmiştir. Azerbaycan yeraltı kaynakları bakımından çok zengin bir ülkedir. Başlıca kaynakları, kurşun, çinko, bakır, demir cevheri, barit, alüminyum, kobalt, arsenik, mermer, kireç taşı, siyanit, maden tuzu ve kaya tuzudur. Az miktarda altın ve gümüş gibi değerli madenler de bulunmaktadır. Ülkenin en büyük yeraltı zenginliği petroldür. Petrol ve doğalgaz, Bahar, Kum Adası, Neft Taşları, Neftçala ve Sangaçal’da çıkarılmaktadır. Kaynakların çoğunun kullanılmasına rağmen, madenciliğin acil modernizasyona ihtiyacı vardır. Demir rezervlerinin 200-250 milyon ton civarında olduğu tahmin edilmektedir. Demir cevheri çıkarımı SSCB’nin dağılmasından sonra durmuştur. Bunun nedeni, en önemli alıcı konumundaki Gürcistan’ın düşük kaliteyi öne sürerek demir satın almaktan vazgeçmesidir.
İnşaat ve müteahhitlik hizmetleri faaliyetleri petrol ve gaz sektörlerindeki gelişmeye yakından bağlıdır. Petrol ve gaz boru hatları ve hidrokarbona bağlı altyapı inşaatları sektörün canlanmasında önemli rol oynamıştır. Müteahhitlik hizmetleri sektörü Bakü Supsa petrol boru hattının inşa edildiği 1997/1998 döneminde GSYİH’da % 12 paya sahip olmuştur. Ancak petrol sektöründe çok az faaliyetin olduğu 2001 yılında sektörün GSYİH’daki payı % 5,8’e gerilemiştir. Türk firmalarının üstlendikleri projeler arasında TRASECA “İpek Yolu” projesi çerçevesinde kara yollarının inşası, baraj yapımı, elektrik santralleri inşası ve modernizasyonu, iş merkezleri kurulması, lüks konut inşası, Sangaçal terminali tank rezervuar işi, orduevi binası inşası, Merkezi Bank binasının inşası, Beynelhalk Bank binasının inşası, Bakü Hava Alanı inşası, Nahçıvan Hava Alanı inşası, Bakü Eğlence Merkezi inşası, Avrupa Oteli inşası, ISR Plaza inşası, “Güney Mugan” projesi, tarihi ve turistik komplekslerin bakım ve onarıımı, petrol boru hattı ile ilgili yapım ve onarım işleri, Bakü Sahil Projesi, kombine gaz çevirimi elektrik santralı, Nahçıvan baraj inşası vs. gibi işler yer almaktadır. Sektörün en önemli müşterisi kamu sektörü olagelmiştir. Ancak son yıllarda petrol sektöründeki hızlı büyüme özel sektörün inşaat faaliyetlerindeki büyümede en önemli aktör olması sonucunu doğurmuştur. Ayrıca işgal altındaki Dağlık Karabağ Bölgesinden göç etmek zorunda kalan göçmenlerin konut ihtiyacı da sektörü etkilemektedir. Başkent Bakü’deki inşaat faaliyetleri özellikle yeni apartman blokları ve ofis binalarının yenilenmesine bağlı olarak artış göstermiştir.
Ülkenin batıya açılan petrol ve gaz boru hatlarındaki çalışmalar 2002-2005 döneminde inşaat faaliyetlerinde önemli artış sağlamıştır. Sektörün GSYİH’ya katkısı bu dönemde %15 ve %20 arasında olmuş, ancak inşaat işlerinin önemli kısmının tamamlanması ile birlikte 2006 yılında % 10’a, 2007 yılında da %7’ye gerilemiştir. 4.6.Turizm Zengin bir kültürel mirasa ve doğal güzelliklere sahip olan Azerbaycan’a gelen turist sayısı her geçen yıl artmaktadır. Ülkeye, 2010 yılı içinde turizm amacıyla ülkeye gelen turist sayısı 1.9 milyon olmuş, bu rakam 2011 yılında ise 2,3 milyon kişiye yükselmiştir. 2011 yılında ülkeye ziyarette bulunan toplam turist sayısı ise 5,7 milyona ulaşmıştır. Azerbaycan’da 2011 yılı turizm yılı olarak ilan edilmiş, bu kapsamda geniş bir tanıtım kampanyası gerçekleştirilmiştir. Ülkede Bakü başta olmak üzere, yaz-kış turizmine yönelik önemli yatırımlara başlanmış olup, bunların önemli bir kısmı tamamlanmış bulunmaktadır. 4.7.Ulaştırma ve Telekomünikasyon AltyapısıAzerbaycan’da beş havaalanı bulunmaktadır: Bunlar Bakü Haydar Aliyev Uluslararası Havaalanı ile Gence, Nahçıvan, Yevlah ve Zerdab havaalanlarıdır. Azerbaycan’dan 30 ülkeye doğrudan uçuş yapılmaktadır. Ulusal havayolları “AZAL”, 20 istikamate doğrudan uçmakta, ülke içerisinde ise sadece üç bölgeye uçmaktadır. Ülke içerisinde seyahat etmenin en hızlı ve güvenli yolu şehirlerarası otobüslerdir. Bakü’den tüm şehirlere otobüsle ulaşım sağlandığı gibi Tiflis’e otobüsle 10 saatte gidilebilmektedir. Bakü’den Tahran’a da otobüs seferleri düzenlemektedir. Azerbaycan karayolları ağının toplam uzunluğu 28.030 kilometredir, ancak bunun yüzde 60’lık bir kısmı rehabilitasyona ihtiyaç duymaktadır. Demiryollarının uzunluğu ise 2.957 kilometredir. Azerbaycan’ın telekomünikasyon altyapısı henüz yeterince gelişmemiş olsa da bu alanda büyük yatırımlar yapılmaktadır. Diğer yandan mevzuattan kaynaklanan bazı sıkıntıların sektörün istenen hızda gelişmesini engellemekte olduğunu da söylemek mümkündür. 4.8.Finansal Hizmetler 1992 yılında kurulan ve 1995 yılında bağımsızlık kazanan Azerbaycan Merkez Bankası (“Milli Bank”), para politikalarından ve finans sektörünün denetlenmesinden sorumludur. Merkez Bankası, çalışmalarını Aralık 2004 tarihli Merkez Bankası Kanunu çerçevesinde yürütmektedir. Azerbaycan Merkez Bankasının dışında diğer bir devlet bankası olan Azerbaycan Beynelhalk Bankası (%50.2’si devletin) bulunmaktadır. Bunların dışında 42 özel banka ülkede faaliyet göstermektedir. BEŞİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARET 5.1.Genel Durum Azerbaycan ekonomisi, bağımsızlık ilanından itibaren her yıl giderek daha fazla dışa açılmaktadır. Ülkenin dış ticaret rakamları incelendiğinde 2008 yılında dış ticaret hacmi en yüksek seviye olan 55 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. 2011 yılına gelindiğinde ise ihracat değerleri 26,4 milyar dolara, ithalat değerleri 9,7 milyar dolara ulaşmıştır. Bu dönemde verilen dış ticaret fazlası 16,7 milyar dolar olmuştur. Yıllar içinde dış ticaret rakamları dikkate alındığında 2003 yılında 124, 2004 yılında ise 119 ülkeyle ticaret yapmış olan Azerbaycan, 2005 yılında 135, 2006 yılında 139, 2007 yılında 137 ve 2008 yılında ise 140 ülkeyle ticaret gerçekleştirdiği görünmektedir. 2009 Yılında ülkenin ihracatı 14,7 milyar Dolar, ithalatı ise 6,2 milyar Dolar olmuştur. 2010 yılında ihracat %32,7 artarak 21,3 milyar Dolar, ithalat %7,5 artarak 6,6 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. Ancak, ticareti yapılan kalemler incelendiğinde, ihracatın petrol ve petrol ürünleri, ithalatın ise enerji sektörü için ihtiyaç duyulan makine ve ekipman ağırlıklı olduğu ve bu alanda bir çeşitliliğin söz konusu olmadığı görülmektedir. Ülkenin Dış Ticareti
2005 yılı ise Azerbaycan’ın ihracatında büyük bir artış yaşandığı yıldır. Söz konusu yılda ihracat bir önceki yıla göre yüzde 20,3 oranında artarak 4.346 milyon dolar olarak gerçekleşmiş ve bu rakam 2006 yılında 6.372 milyar dolara ulaşmıştır. İthalatta da önemli gelişmeler yaşanmış ve 2005 yılında ithalat artış oranı yüzde 19,9, 2006 yılında ise yüzde 25,4 olmuştur. 2007 yılında Azerbaycan’ın ihracatı yüzde 4,9 oranında azalırken, ithalat artışı yüzde 8,4 olarak gerçekleşmiş, toplam dış ticaret hacminde ise yüzde 1,1 oranında artış yaşanmıştır. 2008 yılında, özellikle ihracattaki önemli artışın dış ticaret hacmini yüzde 110 gibi ciddi bir artışa götürdüğü gözlemlenmiştir. İhracat rakamlarının 2007 yılıyla karşılaştırıldığında yüzde 150 oranında arttığı görülmektedir. 2009 yılında küresel ekonomik krizin etkisiyle emtia ve petrol fiyatlarının düşmesi neticesinde Azerbaycan’ın ihracatı %68,6 oranında azalmış, ithalatı ise bir önceki yıla göre %14,6 oranında azalma göstermiştir. 2010 yılında toparlanma başlamış ve ülkenin ithalatı %7,5, ihracatı ise %32,7 oranlarında artış göstermiştir. 2011 yılında ihracat değerleri 26,4 milyar dolara, ithalat değerleri 9,7 milyar dolara ulaşmıştır. Bu dönemde verilen dış ticaret fazlası 16,7 milyar dolar olmuştur. 2012 yılına gelindiğinde ise Azerbaycan’ın dış ticaret hacmi 33,5 milyar dolara ulaşmış, bunun 23,8 milyar doları ihracat, 9,6 milyar doları ise ithalat olarak gerçekleşmiştir. Azerbaycan’ın dış ticaret fazlası 2012 yılı için 14 milyar dolar seviyesindedir. 5.2.İhracatında Başlıca Ürünler
5.3.İthalatında Başlıca Ürünler
5.4.Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticaret
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||