Umumiy tilshunoslik


Strukturalizmning quyidagi maktablari yuzaga keldi



Yüklə 0,74 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/90
tarix31.12.2021
ölçüsü0,74 Mb.
#113317
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   90
umumiy tilshunoslik

Strukturalizmning quyidagi maktablari yuzaga keldi:  

  1. Praga funksional lingvistika maktabi; 

  2. Amerika deskriptiv  lingvistika maktabi;     

   3. Kopengagen glossematika lingvistika maktabi.  

 

     

 PRAGA FUNKSIONAL  LINGVISTIKA MAKTABI 

Strukturalizmning  dastlabki  qarashlarii  1926  yilda  Chexoslavakiyadagi 

Praga  lingvistik  to‘garagi  tomonidan  tashkil  qilingan,  1929  yildan  mustaqil  oqim 

sifatida  rivojlanib,  o‘z  qarashlarini  10  yil  mobaynida  muntazam    nashr  qilingan 

“Praga lingvistik to‘garagining asarlari”da ifoda qilingan. Bu maktab XX asrning 

30-yillarida  gullab-yashnadi,  ammo  40-yillarga  kelib,  uning  faoliyati  pasaydi  va 

1953  yilda  tashkiliy  jihatdan  tarqalib  ketdi.  Biroq  ushbu  maktabning  g‘oyalari 

jahon lingvistikasiga katta ta’sir qildi va  hozirgi kunda ham ta’sir qilib kelmoqda. 

Uning  yetakchi  namoyondalari:  chex  tilshunosi  Vil’yam  Matezius  (1882-1945), 

Garvard universiteti professori Roman Osipovich Yakobson (1896), rus tilshunosi, 

slavyanist va fonologNikolay Sergeevich Trubeskoy (1890-1938)lar bo‘lganlar.  

Praga  struktural  maktabining  funksional  lingvistika  deb  atalishiga  sabab  u 

tildagi  har  bir  elementning  o‘z  funksiyasi  mavjud,  deb  hisoblaydi.  Ushbu  maktab 

namoyondalari 

tilning 

morfologik 

tuzilishi, 

sintagmalar, 

lingvistik 

nominatsiyalarni  jiddiy  o‘rgandilar, sintagmatikani  alohida  nazariya  sifatida  ilgari 

surib, gap bo‘laklarini an’anaviy o‘rganuvchi sintaksisga qarama-qarshi qo‘ydilar. 

 Xususan,  o‘zaro  mantiqiy  munosabatlarda  gap  bo‘laklarining  aktual 

qismlarga bo‘linishi to‘g‘risidagi  Mateziusning  ta’limoti katta obro‘ga  ega bo‘ldi. 



Uning  fikricha,  agar  rasmiy,  an’anaviy  mantiqiy  grammatik  bo‘linishdagi  asosiy 

elementlar  grammatik  ob’ekt  va  grammatik  predikat  bo‘lsa,  unda  dolzarb 

bo‘linishda  so‘zning  o‘zak  va  yadrosi  o‘zini  namoyon  qiladi.  Gapning  aktual 

bo‘linishida  ohang  (intonatsiya)  va  gap  tartibi  asosiy  vositalar  sifatida  xizmat 

qiladi.  Til  va  nutqni  chegaralash  til  va  stil  faoliyatining  chegaralanishiga  olib 

keladi.  




Yüklə 0,74 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   90




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin