ÜNİversitelerin sayiştay bulgu sonuçlari

BULGU 5: İç Kontrol Sisteminin Değerlendirilmesi

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununun beşinci kısmında düzenlenen iç kontrol sisteminin kurum içerisinde yapılandırılmasına yönelik eylemlerin kısmen tamamlanmadığı ancak eksiklikler olduğu tespit edilmiştir.

İç kontrol sisteminin yapılandırılmasında tespit edilen eksiklikler;

1 - Üniversitenin kamu iç kontrol standartlarına uyum eylem planında yer alan risk değerlendirmesine ilişkin çalışmaların tamamlanmadığı, iç kontrol sisteminin temel çalışması olan iş tanımları ve iş süreçlerinin tamamının hazırlanmadığı, hassas görevlerin tanımlanmadığı, risk değerlendirme çalışmaları kapsamında yer alan personelin odak grubu /atölye çalışmaları ile kendi risklerini belirleme ve kontrol faaliyetleri önerme çalışmalarının yapılmadığı tespit edilmiştir.

2. 
   Üniversitenin üst yönetimi tarafından belirlenmesi gereken risk iştahı düzeyi belirlenmemiştir. Risk iştahı seviyesi yönetimin göze alabileceği risk düzeyini yani tolere edebileceği risk düzeyini ifade etmektedir.
   
3. 
   Üniversitenin riskleri için karşılama yöntemlerinden; ilk olarak riskin etki ve ihtimalini azaltmak, ikinci olarak riski paylaşmak veya transfer etmek, üçüncü yöntem olarak riski kabullenerek herhangi bir kontrol faaliyeti geliştirmemek son olarak riskin kaynağı olan faaliyet veya projeye son vermek yöntemlerinden risklere karşı alacağı tavrı riskin önemine göre gerekçeleri ile belirlememiştir.
   
4. 
   Üniversitenin hangi risklere karşı hangi önlemleri alacağı aşamasında kontrol faaliyetleri için maliyet-etkinlik analizi yapılmamıştır. Risklere karşı geliştirilen her bir kontrol sisteminin idarelere bir maliyeti vardır. Bu analizin yapılmasının amacı risk gerçekleştiğinde ortaya çıkacak olan sonuçlarla buna karşı alınan kontrollerin orantılı olup olmadığının tespit edilmesidir. Bu durum iç kontrol kapsamında belirlenecek önlemlerin ve kontrollerin verimsiz olmasına yol açabilir.
   
5. 
   Üniversite tarafından Kamu İç Kontrol Rehberinde yer alan ve iç kontrol sistemi kapsamında doldurulması gereken tablo ve formlar doldurulmamıştır.
   
6. 
   İlgili personelin bizzat katılımı ile risk ve önlemlere ilişkin serbest kürsü tarzı toplantılar yapılmamıştır. İlgili personel iç kontrole ilişkin sadece hazırlanan el broşüründen bilgi edinebilmektedir. İç kontrolün bütün kurum tarafından benimsenmesi amacıyla eğitim analizi yapılmamış ve yeterli düzeyde eğitimler verilmemiştir.
   
7. 
   Görevden ayrılan personel, iş ve işlemlerinin durumunu gösterir bir rapor hazırlamamaktadır. Bu konuda görev devir formu oluşturulmuş ancak henüz onaylatılmamıştır.
   
8. 
   Üniversitenin döner sermaye işletmesinde iç kontrol sisteminin yapılandırılmasına ilişkin herhangi bir çalışma yapılmadığı tespit edilmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun Geçici 11’inci maddesinin üçüncü fıkrasında;
   

“Döner sermaye işletmeleri yeniden yapılandırılıncaya kadar bunların bütçelerinin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması ve muhasebesi ile kontrol ve denetimi Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir... ” denilmektedir.

01.05.2007 tarihli Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “Kontrol ve Denetimin Amacı” başlıklı 11’inci maddesinde;

“İşletmelerde kontrol ve denetimin amacı;

1. 
   Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerin, etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
   
2. 
   İlgili mevzuata uygun olarak faaliyet gösterilmesini,
   
3. 
   Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,
   

ç) Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını,

4. 
   Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini, sağlamaktır.” hükümleri yer almaktadır.
   

5018 sayılı Kanunun “İç Kontrolün Amacı” başlıklı 56’ncı maddesinde;

“İç kontrolün amacı;

1. 
   Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
   
2. 
   Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini,
   
3. 
   Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,
   
4. 
   Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,
   
5. 
   (Değişik: 22/12/2005-5436/10 md.) Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını, sağlamaktır.” denilmektedir.
   

Yukarıda bahsedilen Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 11’inci maddesinde yer alan ifade ile 5018 sayılı Kanunun 56’ncı maddesinde yer alan ifade aynı olup iç kontrol sisteminin uygulanması ile ulaşılacak amaçlar düzenlenmiştir.

Ayrıca Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “Hüküm bulunmayan hâller” başlıklı 599’uncu maddesinde ise;

“Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hâllerde, 5018 sayılı Kanun ve bu Kanuna dayanılarak hazırlanan diğer yönetmelikler ile 30.12.2006 tarihli ve 26392 mükerrer sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin genel esasları, kıyasen uygulanır.” denilmektedir.

Buna göre Yönetmelikte işletmelerin iç kontrol sistemini yapılandırılmasına ilişkin farklı bir düzenleme olmadığı için 5018 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta yer alan iç kontrol sistemine ilişkin hükümlere tabi olacaklardır.

Sonuç olarak; üniversite tarafından iç kontrol sistemine ilişkin olarak mevzuatta belirtilen işlemler biçimsel olarak büyük oranda yerine getirilmiş olmakla birlikte sistemin bulgumuzda belirtilen temel çalışmaları konusundaki eksikliklerin tamamlanması ve tüm kurum düzeyinde iç kontrol sisteminin kavranması için eğitimlerin verilmesi gerekmektedir. Ayrıca üniversitenin hazırladığı Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı kapsamında kuruma bağlı Döner Sermaye İşletme Müdürlüğünde iç kontrol sisteminin kurulmasına yönelik eylemlere de yer verilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; Özetle Kamu İç Kontrol Standartları Uyum Eylem Planının; bulgular da belirtilen gerekliliklerin dikkate alınarak, 02.09.2015 tarihi itibariyle başlanan 2017-2021 Dönemi Stratejik Plan Hazırlık Çalışmaları sonucunda belirlenecek misyon, vizyon, amaç, hedef ve stratejik risklerle uyumlu bir şekilde 2016 yılı içinde yeniden yapılandırılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında bulgu konusu husus kabul edilmiş ve gereken işlemlerin yapılacağı belirtilmiştir. Kamu idaresi tarafından bulguda belirtilen eksiklerin mevzuat gereğince tamamlanması gerekmektedir.

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

1. 
   DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER
   

BULGU 1: Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabının Çalıştırılmaması

Erciyes Üniversitesi tarafından kiralanan kantin, atm, bahçe gibi yerlerden peşin tahsil edilen kira gelirlerinin bir kısmının 2015 yılı geliri olmamasına rağmen 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler hesabının kullanılmayarak 600 Gelirler hesabına kaydının yapıldığı görülmüştür.

27.12.2014 tarihli ve 29218 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin 480 Gelecek yıllara ait gelirler hesabına ilişkin olarak 347 ve 348 inci maddeleri aşağıdaki gibidir

"Hesabın niteliği

MADDE 347- (1) Gelecek yıllara ait gelirler hesabı, dönem içinde tahsil edilen ancak, gelecek yılların faaliyet hesaplarına dâhil edilecek olan gelirlerin izlenmesi için kullanılır.

Hesaba ilişkin işlemler

MADDE 348- (1) Peşin tahsil edilen gelirlerden içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlerde tahakkuk ettirilmesi gerekenler, ilgili oldukları yılda tahakkuk ettirilmek üzere bu hesapta izlenir.

2. 
   Kuponlu tahviller ve kuponlu bonoların nominal bedelin üstünde primli olarak satılması durumunda, nominal bedel ile satış bedeli arasındaki farkın içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemlere ait olan kısmı bu hesaba kaydedilir.
   
3. 
   Dönem sonunda, bu hesapta yer alıp tahakkuk zamanına bir yıldan az süre kalan peşin tahsil edilmiş gelirler, düzenlenecek muhasebe işlem fişi ile kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gelecek aylara ait gelirler hesabına aktarılır.
   

(4) Gelecek yıllara ait gelirler hesabında kayıtlı tutarlar Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde Bakanlıkça belirlenecek esas ve usullere göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Düzeltmeye esas tutarlar enflasyon düzeltmesinin yapılacağı yılda düzeltme katsayısı, daha önce düzeltilmiş tutarlar ise taşıma katsayısı ile çarpılmak suretiyle düzeltilir. Enflasyon düzeltmesi neticesinde doğacak değer artışları bu hesaba, karşılıkları enflasyon düzeltmesi hesabına kaydedilir."

Ancak Erciyes Üniversitesince peşin tahsil edilen aşağıda dökümü gösterilen kira gelirleri için gelecek yıllara ait gelirler hesabının çalıştırılmadığı görülmüştür.

Tarih	Tutar	ilgili	Açıklama
04.02.2015	15.300	Yapı ve Kredi Bankası A.Ş	3 Yıllık Kira Bedeli
23.02.2015	15.300	Finansbank A.Ş	2015-2018 3 Yıllık Kira Bedeli
12.06.2015	1.326,81	Talas PTT Merkez Müd.	2015-2016 Kira Bedli
17.06.2025	2.800	S.S. Erciyes Kültür ve Eğitim Koop.	2015-2016 Kira Bedeli
14.07.2015	2.692,50	Kamil ÖZ	2015-2017 Prefabrik 3 Nolu Dükkan Kira Bedeli
14.07.2015	2.695	Salim ŞAHAN	2015-2017 2 Numaralı Prefabrik Dükkan Kira Bedeli
14.07.2015	2.690	Ferhat OGUZKAYA	2015-2017 1 Numaralı Prefabrik Dükkan Kira Bedeli
01.10.2015	1.915	Necla MERT	2015-2016 Kira Bedeli
04.11.2015	5.500	Zeki GÖKDEMİR	Sivil Havacılık 4 Otomat 2015-2016 Kira Bedeli
25.11.2015	2.750	S.S. Erciyes Kültür ve Eğitim Koop.	Peşin Kira Bedeli
25.11.2015	3.900	tt tt	tt tt
TOPLAM	56.869,00

Kamu idaresi cevabında; Üniversitemiz tarafından kiralanan kantin, kafeterya gibi yerlerden peşin tahsil edilen kira gelirlerinin dönem tesbiti yapılarak cari yıllara ait olanlar 600 Gelirler Hesabına, sonraki yıllara ait olanlar ise 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alınacaktır.

Sonuç olarak; Kamu idaresi cevabında , kiralanan kantin, kafeterya gibi yerlerden peşin tahsil edilen kira gelirlerinin dönem tesbiti yapılarak cari yıllara ait olanlar 600 Gelirler Hesabına, sonraki yıllara ait olanlar ise 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına alınacağı belirtilmiştir. Hatalı hesap kaydı tutarı önemlilik seviyesi altında kaldığından denetim görüşünü etkilememektedir.

Öneri: Peşin Tahsil edilen ve sonraki dönemlere ait gelirlerin gelecek yıllara ait gelirler hesabında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ

1. 
   DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAKLARI
   

BULGU 1: Taahhüt Hesaplarının Güncel Durumu Yansıtmaması

Yıl içerisinde geçerli sözleşmeler ile ertesi mali yıl veya yıllar için geçerli olmak üzere yapılan sözleşmelere dayanılarak girişilen taahhütlerde 920-Gider Taahhütleri Hesabı ile 921- Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabının eksik kullanıldığı tespit edilmiştir.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nde 920-Gider Taahhütleri Hesabının, yılı için geçerli sözleşmeler ile ertesi malî yıl veya yıllar için geçerli olmak üzere yapılan sözleşmelere dayanılarak girişilen taahhütler, mevzuatı gereğince bu tutarlara ilave edilen taahhütler ile bunlardan yerine getirilenler veya feshedilenlerin sözleşme fiyatlarıyla izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Görüleceği üzere, 920 ve 921 No’lu hesapların kullanılması idare tarafından girişilen taahhütlerin takibi ile bütçe ve nakit planlaması açısından son derece önemlidir. Söz konusu hesapların eksik kullanılması, hem Muhasebe Yönetmeliğine aykırılık teşkil etmekte, hem de İdare tarafından girişilen taahhütlerin sağlıklı bir şekilde takip edilmesine engel olmaktadır.

Yapılan tespitlere göre 2015 yılına ilişkin 920- Gider Taahhütleri Hesabı ile 921- Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabı bakiyesinin 75.212.133-TL olması gerekirken bilançoda 2.216.280,52-TL olarak yer aldığı tespit edilmiştir. Dolayısı ile 920- Gider Taahhütleri Hesabı ile 921- Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabı mali tablolarda 72.995.852,48-TL tutarında noksan görünmektedir.

SIRA NO	İŞİN ADI	SÖZLEŞME BEDELİ (KDV HARİÇ)	SÖZLEŞME BEDELİNE GÖRE ÖDEME (BUGÜNE KADAR) (KDV HARİÇ)	GİDER TAAHHÜTLERİ HESABINDA YER ALMASI GEREKEN TUTAR
1	İLETİŞİM FAKÜLTESİ	22.950.000,00	16.302.174,50	6.647.825,50
2	İLAHİYAT FAKÜLTESİ	11.265.000,00	9.433.408,50	1.831.591,50
3	YABANCI DİLLER Y.O.	16.728.000,00	4.608.513,55	12.119.486,40
4	ONKOLOJİ HASTANESİ	39.265.766,00	27.559.679,66	11.706.086,33
5	DİŞ HASTANESİ	22.450.000,00	5.573.238,13	16.876.761,86
6	MORFOLOJİ- TIP FAK.	15.888.000,00	0	15.888.000
7	ELEKTRİK ALTYAPI	6.074.271,00	547.532,20	5.526.738,80
8	MERKEZ LAB. l. BLOK	4.165.000,00	62.407,62	4.102.592,37
9	VENLO MODEL SERA	1.418.000,00	904.950	513.050
TOPLAM		144.084.037,00	64.991.904	75.212.133

•Tüm ödeme değerleri (TL)'dir.

Kamu idaresi cevabında; "Geçmiş kayıtlar incelenmiş olup, yıl içerisinde geçerli sözleşmeler ile ertesi mali yıla veya yıllar için geçerli olmak üzere yapılan sözleşmelere dayanılarak girişilen taahhütlere ilişkin tutarların Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin ilgili hükümleri gereğince 920-Gider Taahhütleri Hesabına kaydı işlemleri Üniversitemiz Strateji Geliştirme Daire Başkanlığınca gerçekleştirilecek olup İdare tarafından girişilen taahhütlerin sağlıklı bir şekilde takip edilmesi sağlanacaktır." denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta, taahhüt hesaplarına kaydedilmesi gereken tutarların ilgili hesaba kaydedilerek mali tabloların doğru ve gerçek bilgileri içermesine yönelik çalışmaların yapılacağı ifade edilmiştir.

Ancak 2015 yılına ilişkin mali tablolardaki 920-Gider Taahhütleri Hesabı ile 921- Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabı halen doğru ve gerçek bilgileri içermemektedir. İzleyen yıl denetimlerinde hesabın kullanılıp kullanılmadığına ilişkin kontrollere devam edilecektir.

2. 
   DENETİM GÖRÜŞÜ
   

Akdeniz Üniversitesi 2015 yılına ilişkin yukarıda belirtilen ve ekte yer alan mali rapor ve tablolarının, “Denetim Görüşünün Dayanakları” bölümünde açıklanan nedenlerden dolayı “920-Gider Taahhütleri Hesabı” ile “921-Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabı” hariç tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi içerdiği kanaatine varılmıştır.

3. 
   DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER
   

BULGU 1: Taşınmazların Cins Tashihlerinin Yapılmaması

Üniversitenin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazlardan bir kısmının mevcut kullanım şekli ile tapu kayıtlarının birbirine uygun olmadığı, bunların mevcut kullanım şekline göre kayıtlara alınmadığı ve cins tashihlerinin yapılmadığı tespit edilmiştir.

Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmal cetvellerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe konulan “Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik”in “Cins tashihlerinin yapılması” başlıklı 10’ncu maddesinde;

“Kamu idarelerince; mülkiyetlerinde, yönetimlerinde veya kullanımlarında bulunan taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, taşınmazlar mevcut kullanım şekli ile kayıtlara alınır. Kamu idareleri taşınmazların cins tashihinin yapılması için gerekli işlemleri yaparlar.

Tahsis edilen ve üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlar açısından bu yükümlülük kullanan idarenin veya gerçek veya tüzel kişilerin durumu tespit eden yazısı üzerine taşınmaz maliki idareye aittir. Ancak cins tashihine ilişkin gerekli belgeler ile buna ilişkin malî yükümlülükler kullanıcılar tarafından karşılanır.” Hükümleri ile,

Aynı Yönetmeliğin “Kayıt değişikliği işlemleri” başlıklı 11’nci maddesinde de;

“Kadastro, imar, ifraz, tevhid, cins tashihi, yüzölçüm değişikliği, kat mülkiyeti tesisi, kamuya terk gibi nedenlerle taşınmazda meydana gelebilecek değişikliklerde kayıtlar kapatılıp oluşan taşınmazlar esas alınarak yeni kayıt tesis edilir.

Terkin, satış, devir gibi mülkiyeti sona erdiren durumlarda sona eriş nedeni açıklanarak kayıt kapatılır.

Taşınmaza yapılan değer arttırıcı harcamalar, taşınmazın değerine eklenir.

Bu madde uyarınca kayıtlarda meydana gelen değişiklikler en geç yedi gün içinde muhasebe hizmetlerini yürüten muhasebe birimine ve mali hizmetler birimine; işlemin yapıldığı ayı takip eden ay sonuna kadar, Aralık ayı içinde işlem yapılanlar ise aynı ayın sonuna kadar maliki kamu idaresine gönderilir.”

Hükümlerine yer verilmiştir.

Bu hükümler uyarınca Akdeniz Üniversitesinin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, bunların mevcut kullanım şekline göre kayıtlara alınması ve cins tashihlerinin yapılması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; ”Cins değişikliğine yönelik olarak Konyaaltı Belediyesiyle yapılan görüşmelerde imar planı ile Kadastrol durum arasında uyumsuzluğun kampüs alanı bütününde İmar Kanunu 15. ve 16. Madde uygulaması (İfraz, tevhit, yola terk işlemi) ile düzeltilmesi istenilmiştir. Kampusun güneyindeki imar çalışmaları devam etmektedir. İmar planı Konyaaltı Belediye Başkanlığınca askıdan indirilmiş, Antalya Kadastro Müdürlüğünde çalışmaları devam etmektedir. Kampüs içindeki parsellerden Arapsuyu mahallesi 1186 parselin (Antalya 3.Asliye Hukuk Mahkemesi 2015/521) mülkiyet davası devam etmektedir. Teknokent arazisi 2010/844 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Teknopark Teknoloji Geliştirme Bölgesi olarak ilan edilmiştir. Hürriyet caddesi Teknokent alanı içinde kalmaktadır. Yola terk İşlemi sadece üniversitenin inisiyatifinde değildir.

Yukarıda bahsedilen sebeplerden dolayı Cins değişikliği işlemi zaman alacağı açıktır. Bu aşamada kampüs parsellerinin tevhit ve yola terk yapılması yakın vadede mümkün olmamakla birlikte süreç itinayla takip edilmektedir.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta, üniversiteye ait taşınmazların tashih işlemlerinin devam ettiği ifade edilmiştir. Söz konusu taşınmazların tashih işlemlerinin yapılıp yapılmadığı hususu, sonraki yıl denetimlerinde takip edilecektir.