VilayəTİ-FƏQİH 1 İmam xomeyni (r.ə) VİlayəTİ-FƏQİH İslam höKÜMƏTİ Sİstemi
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ÜÇÜNCÜ HİSSƏ
İSLAM HÖKUMƏTİNİN MAHİYYƏTİ İslam hökümətinin başqa hökümət sistemləri ilə fərqi VİLAYƏTİ-FƏQİH 33 İslam hökümətinin mövcüd olan hökümətlərin heç biri ilə oxşarlığı yoxdur. Diktator 1 deyil ki, başçısı zülmükar olsun, camaatın malına və canına təcavüz etsin, istədiyi şəxsi öldürsün, istədiyi şəxsə mükafat versin və ya xalqın əmlakına yiyələnsin və əmvalını ona-buna bağışlasın. Həzrət Rəsuli-Əkrəmin (s), Həzrət Əli (ə) və başqa xəlifələrin bu ixtiyarları yox idi. İslam höküməti nə diktatorluqdur və nə də mütləqə 2 , məşrutə 3 hökümətdir. Əlbəttə, bu mənada deyil ki, qanunları qərara almaq şəxslərin və əksəriyyətin səsindən asılı olsun. Məşrutə bu mənadadır ki, bu hökümətə rəhbərlik edənlər icra və idarə etməkdə bir sıra şərtlərin qeydində olmalıdırlar, bu şərtlər Quranda və Peyğəmbərin sünnəsində müəyyən edilmişdir. Bu şərtlər, İslam qanunları və hökümləridir ki, ona riayət etmək lazımdır. Buna əsasən də demək olar ki, İslam höküməti (hakimiyəti) ilahi qanunlar hökümətidir (hakimiyyətidir). İslam hökümətinin isə «padşahlıq» 4 cümhuriyyət 5 və ilə fərqi budur ki, bu kimi sistemlərdə xalq deputatları ya padşahın nümayəndələri qanunvericiliyə başlayırlar, halbuki, islamda qanunvericilik Allah- Təalaya məxsusdur. İslamın müqəddəs şareyi yeganə qanunvericidir. Heç kimin qanun qərara almağa haqqı yoxdur və şareyin hökümündə başqa heç bir qanunu icra etmək olmaz. Buna əsasən İslam hökümətində qanunvericilik məclisi yerinə proqramlaşdırma məclisi vardır ki, müxtəlif nazirliklər üçün proqram hazırlayır və bu proqramlarla ümumi abadlıqların keyfiyyəti müəyyən edilir. Quran və sünnədə olan İslam qanunları müsəlmanlar tərəfindən qəbul olunub bu, hökümətin işini asanlaşdırmışdır. Halbuki, səltənəti və cümhuri-məşrutə hökümətlərində, özlərini bu hökümətlərin nümayəndəsi 1 Diktator olan hakimyyətdə xalq öz müqəddəratını təyin etməyə heç bir hüququ yoxdur. Bu kimi hökümətlərdə hökmdarın ixtiyarı çox genişdir. 2 Padşahlıq - kral höküməti. 3 Məşrutə hökümət, o hökümət sisteminə deyilir ki, onda xalq öz müqəddəratını təyin etməyə haqlıdır. Bu kimi sistemlərdə əsas qanun qanunvericiliyin və hakimiyyətin xəttini təyin edir. Əsas qanunda bütün şəxslərin, qrupların və digər ictimai və siyasi təşkilatların hüququ müəyyən edilib. Məşrutə sistemi iki növdür: 1-Kral höküməti; 2- Cümhuriyyət. 4 Kral hökümətində ölkənin başçısı və rəhbəri padşah yaxud məlikdir. Kral hökümətində bəzən padşahın ixtiyar və qüdrəti çox geniş və naməhdud olduğu üzündən digər hakimiyyət qüvvələri bir başa padşaha bağlı olur. Bu kimi hökümət tərzinə «mütləqiyyət» deyilir. Bəzən də padşahın qüdrəti məhdudlaşır, məclis qanun vericiliyi öhdəsinə götürür və qanunları qərara almaq ixtiyarı xalq deputatlarına verilir. Bu kimi hökümət tərzinə məşrutə deyilir. 5 Cümhuriyyət sistemində ölkə başçısı tərəfindən seçilir, ixtiyar məhduddur, başçılıq müddəti də müvəqqətidir. |