VilayəTİ-FƏQİH 1 İmam xomeyni (r.ə) VİlayəTİ-FƏQİH İslam höKÜMƏTİ Sİstemi

VİLAYƏTİ-FƏQİH
59
olmaq və vəzifə sahibi olmaq insan üçün şan-şöhrət və mənəvi dərəcə
gətirməz, əksinə mənəvi yüksəkliklər insanın hakimiyyətə çatmasına və
ictimai vəzifələrə yetişməsinə səbəb ola bilər.
Nəjayət rəvayətdən belə başa düşürük ki, fəqihlər Həzrət Rəsulun (ə)
ikinci dərəcəli nümayəndələridir və Həzrət Rəsulun tərəfindən imamlar (ə)
tapşırılan işləri onlar da görməlidirlər, Həzrət Əmir kimi Həzrət
Peyğəmbərin icra etdiyi bütün qanunları həyata keçirməlidir.
Birinci rəvayətdən sənəd və sübut etibarı ilə daha etibarlı məhkəm
olan və sözümüzü sübut edən rəvayətlərdən biri də Kuleyninin nəql etdiyi
rəvayətdir. Bu rəvayət bu təriqə ilə nəql olunduğuna görə zəifdir.
1
Lakin
şeyx Səduq (r.ə) Süleyman ibn Xalidin
2
təriqi ilə nəql etdiyinə görə səhih
3
və mötəbərdir. Rəvayət belədir:
Ⓝ䀀⪷ﺘ 혠
mﺘ
ট﮵
m ⪷ Ⓝ
oaϫ .m . .
o mo
ﺘ Ⓝ
»
o⪷팀 Ⓝ�P晦P .ﺘ Ⓝ Ⓝ�P晦. .ﺘ ﺘ� ﺘ : oট ( ) 혠
mﺘ
oⓃ .m o⪷﮵
o晦.টⓃ mﺘ
«. 팀
. ﺘ ( m)  ﮵⪷ .টP⪷.ﺘ Ⓝ o7ﺘ oo .om o7.ﺘ oⓃϟ Ⓝ
İmam buyurur:
«Hökm verməkdən (məhkəmə və qəzavət işi)
çəkinin! Ona gərə ki, hökm vermək hakimliyə aid elmləri (hüquq və
qanunlar) bilən və müsəlmanların arasında adil olan imama aiddir.
Peyğəmbər və ya qanun nümayəndəsinə gərəkdir».
4
Görürsünüz ki, hakim
əvvəla imam olmalıdır, burada imam dedikdə
məqsəd rəhbərlikdir. Buna əsasən də peyğəmbər də imam sayılır. Əgər
imam sözünün məqsədi sözün əsl mənası olsaydı «alim» və «adil»
sözlərinin əlavə edilməsi yersiz olardı.
İkincisi, qəzavət (məhkəmə) və hüquq elmlərini bilməlidir, əgər
rəhbər olub İslam hüququ və qanunlarını, sübutları bilməsə hakim ola
bilməz.
Üçüncüsü,- adil olmalıdır.
Demək o şəxs məhkəmə işini görə bilər ki, bu üç sifətə (sədirlik,
alimlik və adillik) malik olsun. Sonra buyurur ki, bu üç sifət ancaq
peyğəmbərdə ya onun canişinində ola bilər.
1
Küleyninin nəqlində ravilərin bəzisi qarışmışdır və Səhl adlı ravinin etibarlı olduğu
ixtilaflıdır.
2
Süleyman ibn Xalid əqih, qari, hədisçi olub və Həzrət İmam Baqir (ə) və Həzrət
İmam Sadiq (ə) səhabələrindəndir.
3
«Səhih» o rəvayətə deyilir ki, raviləri tamamilə imama inanan, ədalətli və mötəbər
olsun.
4
«Vəsailüş-şiə» çild 18, səh. 7 əlqəza bab. 3, hədis 3; «Mən la yəhzuruhul-fəqih»
cild 3, səh 4, «əlqəzaya vəl əhkam» babları bab 3, hədis 1.

---

VİLAYƏTİ-FƏQİH
60
Bundan əvvəl demişdik ki, məhkəmə işini ancaq adil fəqih idarə edə
bilər və bu mövzu fiqhin zəruriyyatındandır və onda ixtilaf yoxdur. İndi
görək fəqih qəzavət şəraitinə malikdirmi? Fəqih hüquq elmlərini bilir, ona
görə ki, fəqih nəinki İslam hüququnu, hətta əxlaqiyyət və etiqadiyyatı da
bilsin, yəni sözüm əsl mənasında dinşünas olsun. Fəqih ədalət sifətinə də
malikdir. Digər şərt imam və rəis olmaq idi. Qeyd etdik ki, adil olan fəqih
İmam (ə)-ın təyini ilə qəzavət vəzifəsinə seçilmişdir. Sonra Həzrət İmam
(ə) bu şərt və sifətləri peyğəmbər və onun canişinində həsr etmişdir.
Demək fəqihlər peyğəmbər olmadıqlarına görə onun nümayəndəsi
kimidirlər. Beləliklə, də bu qənaətə gəlmək olar ki, fəqih Həzrəti Rəsulun
(s) nümayəndəsidir və qeyb dövründə müsəlmanların rəhbəri [ölkə] və
rəisdir, o ancaq hakim olmalıdır və ondan başqa bir şəxsin bu işə haqqı
yoxdur.