Riyakarlıq eqoistlik kimi mənfi xüsusiyyətlər ibadəti puça çıxarır bu sayaq qatqıları olan ibadət nəinki faydasızdır, hətta insanı tənəzzülə uğradır. İbadət üçün zərərli olan ən mühüm amillərdən biri riyakarlıq, özününümayişdir. Riyakar insan ibadət zamanı ətrafdakıların diqqətini cəlb etmək və özü haqqında tə`riflər eşitmək istəyir. O, bu təriflərdən ləzzət alır. Bu niyyətlə ibadət edən insan Allahın yox insanların razılığı üçün çalışır. Namazda riya haqqında Qur`ani-kərimdə iki ayə var: “Vay olsun o namaz qılanların halına ki, öz namazlarından qəflətdədirlər, o kəslər ki, riyakarlıq edir-lər”2; “Münafiqlər Allaha hiylə gəlmək istə-yirlər, halbuki, Allah onların hiylələrini qaytaracaq. Namaza duranda tənbəlliklə qalxar, xalqa riyakarlıq edər və Allahı çox az xatır-layarlar”.1
İstər qədim, istərsə də müasir münafiqlər heç vaxt açıq deməzlər ki, dini qəbul etmirik. Kafiri münafiqdən fərqləndirən də budur. Dini açıq inkar edən şəxs kafir, qəlbində inkar edən şəxs isə münafiqdir. Peyğəmbər dövründə münafiqlər xalqın nəzərini cəlb etmək üçün məscidə gəlib namaz qılardılar. Ayələrdən mə`lum olur ki, onların qəlbinə süstlük hökmran imiş və xalqın diqqətini cəlb etmək üçün qıldıqları namaz onların əzabını artırdı.
Qur`ani-kərimdə infaq, zəkat cihad kimi ibarətlərdəki riyakarlığa da işarə olunur. “Nisa” surəsinin 38-ci ayəsində buyurulur: “Öz mallarını camaata göstərmək üçün infaq edən, Allaha və axirət gününə inanmayan kəslər ...” Cihadda riya haqqında isə belə buyurulur: “Yurdlarından təkəbbürlə, özlərini camaata göstərmək üçün çıxanlar kimi olmayın”.2 Demək, riya təkcə namaza aid deyil və onunla hər bir ibadətdə rastlaşmaq olar.
Riyanın antonimi, yə`ni ziddi ixlasdır. İxlas odur ki, insan öz əməlində yalnız Allahın razılığını düşünsün. İxlaslı insan Allahdan qeyri bir kəsin razılığı intizarında deyil. İxlaslı insanın bə`zən başqalarının qarşısın-da ibadət etməsi müstəhəb olur. “İbrahim” surəsinin 31-ci ayəsində oxuyuruq: “Onlara verdiyimiz ruzidən gizlində və aşkarda infaq etsinlər”. Gizli verilən sədəqənin, infaqın üstünlüyü barədə rəvayət çoxdur. Hətta bir rəvayətdə buyurulur ki, sağ əllə edilən infaqdan sol əl xəbərsiz qalsın. Amma bə`zən infaqın açıq şəkildə verilməsi tələb olunur. Çünki açıq infaq cəmiyyətə xeyirxahlığı təbliğ edir. Başqalarının gözü qarşısında sədəqə verən insanın niyyəti həm saf həm də riya ola bilər. Əgər o, öz hərəkəti ilə başqalarını da sədəqə verməyə həvəsləndirmək istəyirsə, bu yaxşı niyyətdir. Yox əgər bu işi “bəh–bəhə” xatir edirsə, gördüyü iş puçdur.
Dostları ilə paylaş: |
