Yillarda Buyuk Britaniya

Ijtimoiy harakat. Tred yunionlar .
70 -yillar boshida iqtisodiy yuksalish yillarida ishchilarning o`z binokorlik uyushmasi tuzildi. Ular o`z hukmronlik sinfrariga qarshi kurashda tashabbuskorlik ko`rsatdilar . Ammo ulaming kurashidan natija chiqmadi, lekin 1871 yilda Angliyaning shimoliy-sharqiy rayonlaridagi mashinasoz ishchilari kurash boshladilar. Ular dastlat tarqoq holda ish ko`rgan bo`lsalar moddiy ahvolini yaxshilash uchun kurash olib borishlariga qulay sharoit yaratib berdi. Bunda 9 soatlik ish kunini talab qilib , ham keyinchalik 9 soatlik ish kuni uchun bozor konyukturasining baland darajada turganligi, shimoliy - sharqiy sohalardagi ishchilarning liberal rahbarlardan yuz o`girayotganligi ko`rina boshladi. Sotsial demokratik federatsiya ( SDF ) ning ayrim a`zolari ingliz ishchilarining ish tashlash ko`rinishidagi kurashiga katta e`tibor berdilar. Ularning faoliyati natijasida 1887 yil oktyabrida Shimoliy Angliya sotsialistiar federatsiyasi (10 bo`limdan iborat) tuzildi, bu federatsiya bir ozdan keyin SDF ga qo`shildi.
1890 yil Angliyada mustaqil ishchilar partiyasi paydo bo`ldi. 1892 yilgi saylovda Mustaqil ishchilar partiyasi tarafdorlari parlamentga uch nomzodni: Keypr Gardi, Jon Berns Vilyanskiyni o`tkazdilar. 90 -yillarning ikkinchi yarmida ingliz burjuaziyasining mehnatkashlar chiqishlariga harakati mag`lubiyatga uchradi. 80 yillaning oxirida ish tashlashlar birdaniga kuchayeb , bu kurasgadastlab uyushgan ishchilar, mashinasozlar, quruvchilar va to`qimachilar sanoatida turli kasbda ishlovchilar , ko`mir qazuvchilar, po`lat qo`yuv-chilar va mashinistlar tortildi. Bu kurash shotland kon ishchilarining katta - katta va uzoqqa cho`zilgan ish tashlashlari ishchilarning mustaqil siyosat yurgizishi uchun tashviqotni kuchaytirishga juda qulay zamin yaratib berdi . Tred - yunionlar kongressi ichida muxolifat eski kasaba uyushmalari arboblaridan parla-mentda 8 soatlik ish kunini qonun bilan mustahkamlash uchun kurash olib borishni talab qildi. Muxolifatga sotsial - demokratlar federatsiyasining a`zolari Tom Mann va Liverpulda bo`lgan kongressida muxoliat tegishli qaror (rezolyutsiya) chiqartirishga muvaffaq bo`ldi
Ishchilar harakati boshlangan burulishning asosiy jihati malakasiz ishchilarni ish ko`lamida tortib ularning tred - yunionlarga kirishini uyushtirishdan iborat bo`ldi. Ist - Enddagi ( Londoning kambag`allar yashaydigan rayon ) gugurt fabrikasida ishchi ayollarning 1888 yilda bo`lgan ish tashlashi bu harakatni boshlab berdi. Bu harakatning muvffaqiyatli bo`lishiga sabab shu ediki ishchi ayollartred - yunionlarga birlashgan edilar. 1899 yil boshida Ist - Enddidagi gaz zavodida g`alayonlar boshlandi . 8 soatlik ish kuni talab qilgan gaz sanoati ishchilariga Tom Mann bilan Jon Byorns yordamida keldilar. Ular ishchilarni uyushishi zarurligiga o`z kasaba uyushmalarini tashkil qilishlari tashviqot ishlarini boshqa korxonalariga ko`chirish zarurligiga qarata talabnoma yozdilar ( 8 soatlik ish kuni ), seminar soninikamaytirish va ish haqqini oshirishi to`g`risida , uchta gaz kompaniyasi ishchilarning talabiga ko`nishga majbur bo`ldi . Ishchilar uyushqoqlik bilan harakat qilinishining kuchini o`z ko`zlari bilan ko`radilar.
1889 yil London portida ishlovchi dokerlardan 10 ming kishi ish tashlash boshlab , qafiy saqlangach ish haqqi to`lashni , ayniqsa ish haqqi to`lashni va ishchilarni yollanganda aniqlangan eng kam ish soati belgilanishini talab qildilar. Tred - yunion a`zolarining umumiy soni 1888 yildan 1892 yilgacha teng baravar oshdi va 750 ming kishidan 1, 500000 kishiga yetdi.