Yillarda Buyuk Britaniya

Angliyada siyosiy partiyalar. Liberallar partiyasining tuzilishi
1900 -yilda Londonda chiqarilgan maxsus konferensiya ishchi deputatlarini parlamentga saylash tashkil etmoq uchun ishchi vakillari qo`mitasini tuzdi. 1905 -yilda qo`mitaning nomi o`zgartirilib unga ishchilar Liberallar partiyasi deb nom berildi. Liberallar 1905-yil parlament saylovida 29 deputatni parlament a`zoligiga kiritdilar. Liberallar partiyasiga ta`sir kuchli bo`lgan va Askvit hukumatida moliya vaziri lavozimi egallagan Lloyd Jorjliberallar hukumatining ishchilarga oid siyosatni o`tkazilishining tashabbuskori edi. U liberalistlar partiyasining tuzilishini liberallar hukumatining hatosi deb hisobladi. Kambag`al o`qituvchi oilasida tug`ilgan tog`asi tomonidan tarbiyalangan Lloyd Jorj ingliz -burlar urushi xususida hukumat siyosatini tanqid qilib, mamlakatga tanilgan edi. 1907-yilda Lloyd Jorj byudjet loyihasini parlament tasdig`iga kiritdi. 1911 -yilda Askrit bu palatani ham byudjetini qabul ko`ndirdi. Qirol Eduard vafot etganligi va Georg V taxtga o`ttirganligi munosabati bilan 1910 yil mayida har ikkala partiya liberallar va konservatorlar o`zaro yarashdilar va kelishib ishlashga intildilar. 1910 -yil sentabrda yangi saylovlar bo`ldi, lekin saylovlar umumpalatadagi kuchlar nisbatini o`zgartirmadi. 1911 -yil mayida umumpalata parlamenti isloh qilish to`g`risidagi billni qabul qildi. Liberallar hukumati boshlig`i Askvid (1908-1916) lortlarning qarshiligini yengish uchun yuqori palatasida yangi qonunni yoqlab ko`pchilik ovoz berishini ta`minlaydigan maqsadda yangi lortlar tayinlash to`g`risida qiroldan rozilik oldi. Lordlar bu xavfni ko`rib chekinishga va islohat to`g`risidagi bitimnitasdiqlashga qaror qildi, shu bilan Bill qabul qilindi hamda Georg V uni imzoladi. Yangi qonun lordlar palatasining huquqlarini cheklab qo`ydi.
Irlandiyadagi siyosiy inqiroz
Liberallar o`z o`rinlari konservatorlarning yo`lini tutib, Irlandiyada shavqatsiz zulm siyosatini o`tkaza boshladi. Angliya hukumati Irlandiyani faqat agrar jamiyat holida saqlab qolish siyosatini o`tkazganligiga qaramay Irlandiyaning shimolidagi Olsterda sanoat rivojlana boshladi. Ishchilar harakati o`sdi, kasaba uyushmalari tuzildi. 1911 -yilda Irlandiya temiryo`lchilarining kata ish tashlashi yuz berdi. Bu ish tashlashga Irlandiyada transportchilarning katta 1908 -yilda tuzilgan kasaba uyushmasi boshchilik qildi. Dublin tramvaychilarning 1913 yilda ish tashlashlari ham shiddatli tus oldi . Irlandiya ishchilarining boshqa guruhlari hambu ish tashlashlarga qo`shildilar. Irlandiya burjuaziyasinig savdo sanoat doiralari manfaatini ko`zlovchi guruhi Irlandiyaning iqtisodiy mustahkamligini ta`minlashga qatarildi. Bir muncha kekin talablar qoyildi. Ushbu guruhning rahbari Griffit 1905-yili "Shin feyn" ("Biz o`zimiz") partiyasini tashkil etdi. Mustaqil Irlandiya parlamenti tuzish Irlandiyani iqtisodiy jihatdan darhol ozod qilish yuzasidan tashviqot boshlab yubordi. Feynchilar Angliyani "yon berishga" majbur etish uchun ingliz tovarlarini baykod qilish shiorini ko`tarib chiqdilar. Konservatorlar Irlandiyada yashovchi inglizlardan jangovor guruhlar tuza boshladilar. O`z navbatida Irlandiyaliklar mustaqillik uchun kurashga qo`zg`alib, qurollana boshladilar. Irlandiya fuqarolari urush arafasida turardi. 1914-yilning yozida irlandiyaliklar bilan inglizlar o`rtasida birinchi jang bo`ldi. Angliyada ish tashlash harakatining kuchayib ketganligi Irlandiyada fuqarolar urushi yaqinlashganligi Angliya-Germaniya munosabatlarining keskinlashuvi ularning hammasi Angliyada siyosiy inqiroz boshlanganligini ko`rsatadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:


1. Karimov I. A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo`q. T., “Sharq”. 1998.
2. Karimov I.A. Yuksak manaviyat yengilmas kuch. T., “Ma`naviyat” 2008.
3. Karimov I.A. Jahon moliyaviy – iqtisodiy inqirozi , O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etish yo`llari va choralari. T., “O`zbekiston” 2009.
4. Vebb S Istoriya tred -yunionizma L.,1974
5. Tarle E .V " Istoriya Anglll v XIX v " M., 1978
6 Kol D " Istoriya rabochego dvijenll v Anglll" M.,1980
7. Marton A.L " Istoriya Anglll" M.,1980
8. Yangi tarix LLI qism ., Toshkent 1969
9. Jahon tarixi
10. Usov G .A " Kolonialnaya politika Anglll v nachale XX v" M., 1990
11. Chernyak E . B " Dublinskoe vosstaniye " M.,1985
12. Eradiyev N .A " Ocherki istorll Anglll 1815 1917 " M.,198523 - Mavzu : XIX asr oxiri -XX asr boshlarida