Zaman budaq cüMLƏSİNİn funksional-qrammatik xüsusiYYƏTLƏRİ

Tədqiqatın obyekti və predmeti. Tədqiqat işinin obyektini zaman budaq cümləli tabeli mürəkkəb cümlələr təşkil edir. Tədqiqat işinin predmeti isə zaman budaq cümləli tabeli mürəkkəb cümlələrin ingilis və Azərbaycan dillərinin materialına əsaslanaraq funksional-qrammatik xüsusiyyətlərinin üzə çıxarılmasıdır.

Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Tədqiqatın əsas məqsədi gerçəklikdə baş verən hadisə və proseslərin zaman əlaqələrinin dilin sintaksis səviyyəsində ifadə vasitələrindən biri olaraq zaman budaq cümləsinin müxtəlifsistemli dillər olan ingilis və Azərbaycan dillərində kompleks təsvirini vermək, zaman budaq cümləsini baş cümləyə bağlayan vasitələri üzə çıxarmaq, zaman budaq cümləsinin baş cümləyə nəzərən yerini və bağlayıcı vasitələrə görə tiplərini müəyyənləşdirmək, baş və budaq cümlələr arasında zaman münasibətlərinin məzmununu aydınlaşdırmaq, baş və budaq cümlələrin transformasiyaya uğraması prosesini doğuran qanunauyğunluğu aşkar və təhlil etməkdən ibarətdir.

Tədqiqatda bu məqsəddən irəli gələn aşağıdakı vəzifələr yerinə yetirilmişdir:

- struktur-semantik təşkil olaraq zaman budaq cümləli tabeli mürəkkəb cümlənin ayırd edilməsi meyarlarının təsvirini vermək və həmin meyarların dəqiqləşdirilməsinə cəhd etmək;

- zaman budaq cümləsini baş cümlə ilə əlaqələndirən bağlayıcı vasitələri təsvir etmək və onları təsnifini vermək;

- müxtəlif bağlayıcı vasitələrlə bağlanan zaman budaq cümlələrinin spesifik semantik mənalarını tədqiq etmək;

- zaman budaq cümləsində və baş cümlədə feilin zaman formalarının işlənmə qanunauyğunluqlarını üzə çıxarmaq;

- zaman budaq cümləsinin zərflik budaq cümlələri arasında yerini müəyyənləşdirməyə cəhd etmək;

- zaman budaq cümləsinin daxili bölgüsü, quruluşu, yaranma yolu və komponentlərinin bağlanma imkanları baxımından qarşılaşdırılan dillərdə ümumi və fərqli cəhətlərini üzə çıxarmaq;

• 
  zaman budaq cümləsinin struktur-semantik inkişafını izləmək;
  
• 
  zaman budaq cümləsinin müxtəlif üslublarda işlənmə tezliyini izləmək;
  
• 
  zaman budaq cümləsini baş cümləyə bağlayan vasitələri sistemli şəkildə nəzərdən keçirmək;
  
• 
  Azərbaycan dilindəki zaman budaq cümləsinin ingilis dilinə tərcümə yollarını və vasitələrini aydınlaşdırmaq;
  
• 
  İngilis dilindəki zaman budaq cümləsinin Azərbaycan dilinə tərcümə yollarını və vasitələrini aydınlaşdırmaq.