Mühazirə 1 Giriş. VeriləNLƏr bazasinin idarə olunmasi

4.VB jurnalına dəyişikliklərin daxil edilməsi
Hər dəfə verilənlər üzərində aparılan dəyişikliklər VBIS tərəfindən avtomatik olaraq jurnala daxil edilir. Bu jurnala istifadəçilər müraciət edə bilməzlər. Bəzi sistemlərdə icra olunan tranzaksiyalar da jurnalda qeyd olunur.
5.VB-nin tamlığının və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi
VB-nin tamlığı o deməkdir ki, VB-də tətbiq sahəsini adekvat əks etdirən informasiya saxlanır. VB-nin təhlükəsizliyi isə verilənlərin və tətbiqi proqramların şifrələnməsi, parol mexanizmi ilə mühafizəsi və digər vasitələrlə təmin edilməsidir.

Mühazirə 2.

Verilənlər bazasının layihələndirilməsi. Verilənlər modelləri.

Verilənlər bazasının əsas xarakteristikaları.

Verilənlər bazası konsepsiyası.

Verilənlər bazası konsepsiyası

Verilənlər bazası (VB)- bir-birilə qarşılıqlı əlaqələndirilmiş, müxtəlif istifadəçilər tərəfindən müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunan verilənlər toplusudur. Verilənlər adətən fayllarda (cədvəllərdə) saxlanır. Verilənlər bazası elə təşkil olunur ki:

a) orada verilənlərin izafiliyi minimum olur;

b) verilənlər, onları emal edən proqramlardan asılı olmur;

c) verilənləri axtarıb tapmaq, onları dəyişdirmək və yeniləşdirmək üçün ümumi idarəetmə üsullarından və vasitələrindən istifadə olunur;

d) VB-nin tətbiq sahəsini genişləndirmək mümkün olur.

Verilənlər bazası konsepsiyasının əsas prinsipləri aşağıdakılardır:

1. Saxlanan verilənlərdə təkrarlanmaların aradan qaldırılması.

2. Verilənlərin mərkəzləşdirilmiş idarə olunması.

3. Verilənlərin müstəqilliyi.

4. Verilənlərin tamlığının təmin edilməsi.

5. Verilənlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi.

6. Verilənlərin müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunması.

7.Optimallaşdırma və standartlaşdırma imkanları.

8. Xərclərin minimallaşdırılması.

Verilənlər bazası ilə iş prosesinin təşkili

Istifadəçilər verilənlər bazası ilə işləyərkən VB üzərində aşağıdakı əməliyyatları yerinə yetirirlər: verilənlərin seçilməsi, əlavə edilməsi, dəyişdirilməsi və kənarlaşdırılması. Bu əməliyyatın yerinə yetirilməsi zamanı sistemdə baş verən proseslər və verilənlər mübadiləsi şəkil 1.1.-də göstərilmişdir. Burada adi xətlərlə idarəetməyə görə əlaqələr, tünd xətlərlə isə informasiya əlaqələri işarələnmişdir. Tətbiqi proqram köməyilə istifadəçinin verilənlər bazası ilə qarşılıqlı əlaqələr dövrünü aşağıdakı mərhələlərə ayırmaq olar: