Mühazirə 1 Nanotexnologiya

Neftin fiziki xüsusiyyətləri.
Neftin sıxlığı - əsas xüsusiyyətlərindən biri hesab olunub, tərkibindəki qarışıqlardan asılı olaraq 0,750 – 1,000 q/sm³ arasında dəyişir. Bununla belə qeyd etmək lazımdır ki, təbiətdə sıxlığı 0,750 q/sm³-dan az və vahiddən çox olan neftlərə də rast gəlinir. Məsələn, Azərbaycanda Suraxanı yatağından alınan ağ neftin sıxlığı 0,710 q/sm³, İranda və Kaliforniyada çıxarılan ağır neftlərin sıxlığı 1,016 və 1,010-dur.
Ümumiyyətlə, xüsusi çəkisinə görə neftlər iki kateqoriyaya bölünür:

• 
  yüngül - 0,900 q/sm³
  
• 
  ağır - 0,900 q/sm³ – dən yüksək neftlər.
  

Neftin molekulyar çəkisi - onun tərkibində olan elementlərin nisbi atom kütlələrindən asılı olaraq hesablanır.
Neftin özlülüyü - mayeni təşkil edən hissəciklərin müxtəlif təbəqələri arasında mövcud olan qüvvələrin təsiri nəticəsində bir-birinə nisbətən yerdəyişməsinə göstərdiyi müqavimətə deyilir. Özülülük üç növ olur: mütləq, kinematik və nisbi özlülük.
Maye içərisində sahələri 1 sm², aralarındakı məsafə 1 sm olan və bir-birinə nisbətən 1 sm/san sürətlə hərəkət edən iki hissəciklər arasında əmələ gələn müqavimət qüvvəsinə mütləq özlülük deyilir. Mütləq özlülüyün vahidi puaz və santipuazdır (1 santipuaz=0,01 puaz). 1sp=0,001Pa*s=1mPa*s,
1 puaz=0,1 Pa*c. Mütləq özlülük aşağıdakı düsturla təyin edilir.
N=πprT/8VL
Burada,
N - mütləq özlülük,
p – mayenin axma təzyiqi, dn/sm²;
r – viskozimetr kapilyarının radiusu, sm;
V – axan mayenin həcmi, sm³;
L – kapillyarın uzunluğu, sm;
T –zamandır, san.
Mütləq özlülüyün mayenin sıxlığına nisbətinə kinematik özülülük deyilir və aşağıdakı düsturla təyin edilir.
γ = N/d
burada,
γ – kinematik özlülük;
d – sıxlıq, q/sm³;
N – mütləq özlülükdür.
Kinematik özlülüyün vahidi stoksdur. Stoksun ölçüsü sm²/san və m²/san – dir. Santistoks = 1 mm²/san.
Neftlərin özlülüyü onların kimyəvi tərkibindən və yatım şəraitindən asılı olaraq böyük hüdüdda dəyişir. Neftin molekul çəkisi artdıqca onun özlülüyü də artır, temperaturu artdıqca özlülüyü azalır. Özlülüyə əks olan kəmiyyət axıcılıq adlanır.