MühaziRƏ 9: “VİtamiNLƏr və Vİtam
Yüklə 172,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
Erqosterinlərin alınması.
Erqosterin D 2 vitaminin alınması üçün istifadə olunan maddədir. Onu ultrabənövşəyi şüallarla (260-285 nm) ş üalandırdıqda D 2 vitamininə çevrilir. Doyamamış sterinləri ultrabənövşəyi ş üalarla şüalandırdıqda əmələgələn maddələr D vitaminin adı altında birləşdirilir. Balıq yağında olan vitamin D 7 -dihidroxolesterini şüalandırdıqda əmələgələn vitaminindən heç bir cəhətdən fərqlənmir. İ nsan və heyvan orqanizmində çoxlu miqdarda D 7 -dihidroxolesterin sintez olunur ki, bu da D vitamininə olan tələbatı ödəyir. Ona görə də vitamin D hormonlara aid edilir və D 2 erqokalsiferol, D 3 isə xolekalsiferol adlanır. Hər iki vitamin orqanizmdə Ca və P mənimsənilməsinin və sümük toxumlarında toplanmalarını tənzim edir. Vitaminlərin çatışmaması sümükdə Ca-un azalması və deformasiyasına (raxitə) səbə olur. Kimyəvi cəhətdən vitamin D və onun ilkin maddələri təkatomlu çoxsikilli spirtli birləşmələrdir. Sterinlərə bütün canlı sistemlərdə - bakteriya, maya və kif göbələkləri, yosunlar, ali bitkilər və heyvanlarda rast gəlinir. Eqrosterin maya göbələklərində olan əsas sterindir və hüceyrədəki ümumi sterinlərin 60-90%-ni təşkil edir. Bəzi hallarda quru maya göbələyi kütləsinin 10%-ni erqosterin təşkil edir. Hüceyrədə erqosterin sərbəst və yağ turşuları ilə fərqli birləşmələr şəklində olur. Çoxlu miqdarda erqosterin əmələ gətirmək xassəsi Saccharomyces carlsbergensis, S. cerevisiae, S. chevaliery, maya göbələkləri və onlara bənzər Eremothecium ashbyii və Aschbya gossypii göbələklərinə xasdır. Eqrosterin kif göbələklərində geniş yayılmış sterin olub, Penicillium, Aspergillus, Fusfarium, Neurospora, Carotocystis, Rhizoctonia, Blahsella cinsli göbələklər tərəfindən sintez olunur. Bakteriyalardan E. coli xolesterin, kamnesterin, sitosterin, stiqmasterin maddələrini, Azotobacter chrococcum laposterin və erqosterini sintez edirlər. Mycobacterium rubrum bakteriyaları xolesterinə bənzər sterinlər əmələ gətirirlər. Prokariotların 1 q quru biokütləsində 0,001-0,1 mq, eukariotlarda isə 0,3 q sterin olur. Bəzi bakteriyalar (Holobacterium cutirubrum, Methyloccoccus capsulatus) müstəsna olaraq 0,5 və 0,55% sterin əmələ gətirirlər. Maya göbələkləri vasitəsilə erqosterinin biosintezi ətraflı öyrənilmişdir. Biosintezin əsas şərti hüceyrələri oksigenlə tam təmin etməkdir. Anaerob şəraitdə isə hüceyrələr erqosterinin sintezi üçün lazım olan ilkin maddə-skvalein sintez edirlər. Hüceyrədə çoxlu miqdarda zülal sintez olunduqda sterinlərin sintezi zəifləyir. Ona görə də sterinlərin sintezini artırmaq üçün qida mühitinə zülal biosintezini stimuləedən azotlu maddələr cüzi miqdarda verilir. Sterinlər hüceyrədə mitoxondrinin formalaşması, membran keçiriciliyinin nizamlanması, hüceyrənin osmotik təsirlərə qarşı müqavimətini təmin edir. Sənayedə erqosterin Saccharomyces cerevisiae və S. carlbergensis mikroorqanizmlərindən alınır. Maya göbələkləri çoxlu karbon və azot mənbəyi, güclü aerasiya olan duru qida mühitində dərin fermentasiya üsulu ilə becərilir. Substrat kimi şəkər çuğunduru şirəsi, etil spirti və normal parafinlərdən istifadə edilir. Alınan maya göbələyi kütləsinin quru çəkisində 1,5% erqosterin olur. Erqosterini hüceyrələrdən ayırmaq üçün əvvəlcə onu antioksidantlar əlavə etməklə stabilləşdirir, sonra hüceyrə qlafını qələvi (KON) məhlulunda qızdırmaqla parçalayırlar. Bu prosesdə lipidlər məhlula keçir, sterinlər isə üzvi həlledicilərlə ekstraksiya edilir. Sterin olan məhlul buxarlandırılmaqla qatılaşdırılır və etil spirti ilə çökdürülür. Alınan erqosterini vitamin D2-yə çevirmək üçün ultrabənövşəyi ş üalarla şüalandırırlar. Bu çevrilməyə bütöv maya göbələyi hüceyrələrini ş üalandırmaqla da nail olmaq olar. Erqosterin alınmasında Penicillium notatum göbələyindən də istifadə edilir. Bu göbələk sənayedə penisillin almaq üçün becərilir. Penisillin sintez olunduqdan sonra məhlula keçir, biokütlədə isə çox erqosterin toplanır. Yüklə 172,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|