MühaziRƏ 9: “VİtamiNLƏr və Vİtam

Vitamin B 
2
. Vitamin B
2
və ya riboflavin insan və heyvanlar üçün böyük 
ə
həmiyyətə malikdir. İnsanın bu vitaminə olan gündəlik tələbatı 2,0-2,5 q-dır. 

---

Riboflavinin insan orqanizmində çatışmaması dodaqlarda çatların əmələ gəlməsi, 
gözlərin zədələnməsi, tüklərin tökülməsinə və dermatitə (dəri iltihabına), 
heyvanlarda isə boyatma və inkişafın tormozlanmasına səbəb olur. 
Kimyəvi tərkibinə görə B
2
vitamini aromatik, pirazin və pirimidin həlqələri 
olan mürəkkəb üzvi birləşmələrdir. 
Şə
lik 2. B
2
vitamininin quruluşu. 
B
12
vitamini kimi o da kofermentlik xassəsi daşımaqla müxtəlif 
hüceyrədaxili biokimyəvi proseslərdə mühüm rol oynayır. 
Riboflavin ilk dəfə 1933-cü ildə süd cövhərindən alınmışdır. Təbiətdə onu 
ali bitkilər, maya və kif göbələkləri, bakteriyalar sintez edirlər. 
Mikroorqanizmlərin əksəriyyəti onun koferment formaları olan flavinləri-
flavinamiddinukleotid (FAD) və flavinmonofosfatnukleotidi (FMN) sintez edə 
bilirlər. 
Mikrobakterlər və asetobakterlərin 1q biokütləsində 10-100 mkq, 
Propionibacterium shermanii-nin 1q biokütləsində 220 mkq B2 vitamini sintez 
olunur. Fəal kif göbələklərində (Aspergillus niger, A. oryzae) bu miqdar 10-92 
mkq-dir. Mayaya bənzər Eremothecium ashbyii (2,5 mq/l), Aschbyii gossypii (6 
mq/l) göbələkləri yüksək miqdarda riboflavin sintez etmək qabiliyyətinə 
malikdirlər. 

---

Riboflavin biosintezi üçün ilkin maddə quaninli birləşmələrdir. Hüceyrədə 
ə
vvəlcə quanintrifosfat (QTF) sintez olunur, sonra isə QTF 5-6 biokimyəvi 
çevrilməyə məruz qalaraq riboflavinə çevrilir. 
Biosintez prosesinin tənzimi (requlyasiyası) induksiya və repressiya 
mexanizminə tabedir və repressor kimi Fe+ ionu tənzimdə böyük rol oynayır. İfrat 
sintezə malik ştammlarda biosintez konstitutiv gedir. 
Riboflavin və onun koferment törəmələri (FAD, FMN) həm kimyəvi, həm 
də mikrobioloji sintez yolu ilə alınır. Sənaye əhəmiyyətli riboflavin 
produsentlərinə Eremothecium ashbyii, Aschbyii gossypii göbələklərini misal 
göstərmək olar. 
Göbələkləri dərin fermentasiya üsulu ilə 26-28ºC temperaturda aerob 
şə
raitdə şəkər, parafin və yağlar olan mühitlərdə becərirlər. E. ashbyii daha çox 
vitamin sintez etməsinə baxmayaraq biosintetik xassəsini tez itirir, A. gossypii isə 
ona nisbətən yüksək stabillik göstərir. Vitamin biosintezi göbələyin çoxalmasından 
asılı olmadığı üçün çoxalmayan hüceyrələrdən karbon və enerji mənbələrinə 
ehtiyacları olmur. 
Riboflavin hüceyrədaxili metabolit olduğu üçün onu hüceyrələrdən su buxarı 
vasitəsilə ekstraksiya edir və suyu yenidən buxarlandırmaqla kristal şəklində 
riboflavin alırlar. Alınan təmiz riboflavin təbabət, çörəkbişirmə, qida məhsullarını 
sarı-çəhrayı rəngə boyamaqda istifadə edilir. 
Sənayedə FAD və FMN alınması üçün E. ashbyii, Sarcina lutea, 
Brevibacterium ammoniagenes mikroorqanizmlərindən istifadə edilir. 
Rusiyada yem məqsədilə istifadə olunan riboflavin E. ashbyii göbələyindən 
alınır. Göbələyi dərin fermentasiya şəraitində qarğıdalı və soya unu, texniki bitki 
yağlarında becərirlər. Alınan kultural mühiti 30-40% quru maddə qalana qədər 
buxarlandırır, sonra xüsusi qurğularda qurudub vitamin konsentratı alırlar. 
Konsentratın tərkibində B2-dən başqa zülal, yağ, amin turşuları və s. metabolitlər 
olduğundan onun yemə əlavə edilməsi böyük fayda verir. Yem rasionun 1 tonuna 

---

5-8 q B
2
əlavə etdikdə heyvanlar normal inkişaf edir, quşların yumurtalanması 
artır. 
Riboflavin konsentratın alınması prosesi hələlik baha başa gəlir. Buna görə 
də yeni mutant ştammların alınması ucuz optimal qida mühitinin seçilməsi, 
produsentin bitmə şəraitinin optimallaşdırılması sahəsində aparılan elmi axtarışlar 
böyük əhəmiyyət kəsb edir.