Mühazirə ekologiyanin aktualliğI, predmeti və qenezisi

Xəzər dənizində neft qəzaları
1983-cü ildə “Azərbaycanın 60 illiyi” adlı suüztü buruq Xəzərin çərqində suya batmışdır. Qazaxstanlı tədqiqatçıların bilgisinə görə bu günə kimi orada 187 ton dizel yanacağı və 29 ton maşın yağı qalmaqdadır. Bundan başqa, orada başqa kimyavi maddələr də vardır. Onların hamısı sudan çıxarılmasa, gec-tez Xəzərin çərq sahilləri zəhərlənmiş olacaq. Monitorinqlər zamanı bilinib ki, artıq onlar az miqdarda suya sızmağa başlayıb.

1985 ildə Qazaxstanın “Tengiz” yataqlarının neft-qaz ehtiyatlarının kəşfi zamanı 1167 m dərinlitində qəza baş vermişdir. Bunun sonu yer üzünə və suya neft və qaz axını baş vermişdir. Bundan başqa həm də böyük yanğın olmuşdur Odun hündürlüyü 300 m, eni isə 50 m qədər çatırdı. Orada temperatur 1500⁰C qədər yüksəlmişdir. Odu 1 il ərzində söndürə bilmirdilər. Yanğını söndürmək üçün Sovetlər Birliyinin bütün gücləri cəlb olunmuşdur. O zaman insanlar da ölmüşdür. Sonda yeraltı nüvə partlayışı ilə yanğın söndürüldü. “Tengiz” qəzası zamanı havaya və suya 3,4 ton neft, 1,7 milliard kub metr qaz, 850 ton merkaptan, 900 ton his çıxmış və tökülmüşdür. Qazaxstanın Atırau vilayətində xəstəliklərin sayı xeyli artmışdır.

Daha bir qəza 2004-cü ildə baş vermişdir. Qazaxstan nefti ilə dolu “Merkuri-2” adlı Azərbaycan paromu batmışdır və indiyə qədər suyun 300 m dərinliyində qalmaqdadır. Paromun anbarında 1000 tona yaxın neft vardır və hər il ərzində dəniz suyu onun metalını aşılayır. Beləliklə bir gün aşılama tamamlanacaq və neft dənizə sızacaqdır. Xəzərin kiçik və bağlı su hövzəsi olmasına görə, bu baş verərsə, fəlakətin miqyası Meksika körfəzindəki fəlakətə bərabər ola bilər. Bu günə kimi o paromu sudan çıxarmaq cəhdləri uğursuz olmuşdur.
Suallar

1. 
   Kimyavi fəlakətlər
   
2. 
   AES-da qəzalar
   
3. 
   Savaşların dünya ekologiyasına təsiri
   
4. 
   Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində ekoloji faciyənin miqyası
   
5. 
   Nəqliyyatda və neft-qaz mədənlərində qızalar və onların planetin ekologiyasına təsiri
   
6. 
   Son 20 ilin ən böyük neft qəzaları
   
7. 
   Xəzər dənizində neft qəzaları
   

Mühazirə 6