Mühazirə ekologiyanin aktualliğI, predmeti və qenezisi

Təbiətkökənli (endemik) xəstəliklər. Bunlar da ətraf mühitin yararsızlığı ilə bağlıdır. Onlar insanların hansısa xəstəliyə yoluxma təhlükəsi (örnək üçün ensefaliti doguran zəli) olan bir yerdə yaşamasından irəli gəlir.

Başqa səbəb insanların yer kürəsinin özəl geokimyavi ya da geofiziki özəllikləri olan yerlərdə yaşamasıdır. Bu kimi yerlərdə olan vulkanların aktivliyi, tektonik (yeraltı) proseslər, təbii iqlimin sərtliyi, günəş şüalarında radiasiyanın yüksək olması, küləklərin bə çöküntülərin aktivliyi kimi olaylar insan sağlamlığına təsir edir. Bunlar bitkilərə, torpaqlara və heyvanlara da təsir edir.

Bu kimi yerlərin örnəyi İç Monqolustan (Çində) eləcə də Çinin bəzi başqa bölgələridir. Burada ftor, xlor, arsenikum, karbo-hidrogenlərin həddi normadan yüksəkdir. Buna görə də burada dioreya (ishal), qarın xərçəngi kimi xəstəliklərin sayı çoxdur.

Dünyanın bir çox yerlərində yod çatışmamazlığı vardır. Orada yaşayanlarda qalxanvarı vəsinin xəstəlikləri çox yayğın olur. Havada selen kimi maddənin çoxluğu zəhərlənmə və ağciyər xərçəngi kimi xəstəliklərə gətirib çıxardır.

Yerin geopatogen deyilən sahələri vardır. Burada elektromaqnit şüaların aktivliyi, qravitasiyanın (yerin özünə çəkimi) həddən artiq olması və başqa bunlar kimi fiziki gərginliklər baş verir. Belə yerlərdə geopatogen stresslər olur. Bu da pulsun tezləşməsi, qan təzyiqinin artması, yuxusuzluq, dəhşətlərin yaşanması, erkən ölum kimi olaylarda özünü göstərir. Bütün bunlar litosferanın çatlar olan yerlərində daha çox özünü göstərir. Oradan yer üzünə radon maddəsi çıxır və bütün bu patologiyaların başlanqıcında durur. Seysmik baxımdan təhlükəli olan yerlərdə, özəlliklə zəlzələlər öncəsində, yerin fiziki gərginliyi artır. Bu da insan və heyvanlarda biokimyavi dəyişikliklərə gətirir. Belə yerlərdə insanlarda depressiyalar, ürək çatışmamazlıqları halları çoxalır.

Günəşin aktivliyi də biosferdə gedən proseslərə təsir edən önəmli faktorlardan biridir. O çeşidli xəstəlikləri də törədən bir amildir. Buna görə günəşdə gedən prosesləri öyrənib proqnozlaşmaları tətbiq etmək tibbə və ekoloji elmə çox gərəklidir.