Mühazirə konspekti

Şəkil 6.3. Fazometrin sadələşdirilmiş sxemi və gərginliklərin zaman diaqramları 

---

çevrilir. İmpulslar arasındakı 
 zaman intervalı 
x
 -lə aşağıdakı asılılıqla əlaqədardır: 
0
360
T
x


=
, 
burada T – U
1
və U
2
  gərginliklərinin dəyişmə periodudur. 
Ölçmə sxemi U
1
və U
2
gərginliklərinin mənfi qiymətlərindən müsbət qiymətlərə sıfırdan 
keçən anda qısa impulslar yaradan İF formalaşdırıcısına malikdir. Yaranmış impulslar A
elektron açarını idarə edir. Açar İF
1
-dən verilən impulslarla açılır və İF2-dən verilən impulslarla 
bağlanır. Açarın açıq olduğu
 zamanı ərzində ÖM-dən İ  cərəyanı axır. ÖM dövrəsindəki 
cərəyanın period ərzində orta qiyməti
,
360
x
m
m
or
İ
T
İ
İ


=
=
deməli,
360
x
m
İ
İ
S


=
. 
S
İ
 = const və İ
m
= const olduqda cihazın şkalası faza sürüşməsi vahidlərində dərəcələnir. 
Belə fazometrlərdən 0-180
o 
(360
0
) –yə qədər faza sürüşmə bucağını ölçmək üçün istifadə olunur. 
Onlar 20 hs-dən 200 khs-ə qədər tezlik diapazonunda 1-1,5 dəqiqlik sinifli olurlar. 
Müasir texnikada rəqəm fazometrləri geniş tətbiq olunur. Belə sxemin də iş prinsipi 
sinusoidal və yaxud impuls gərginlikləri arasındakı faza sürüşməsinin zaman intervalına 
çevrilməsinə və həmin intervalın rəqəm üsulu ilə ölçülməsinə əsaslanır (şəkil 6.4). 
Şəkildə İF
1
, İF
2
siqnalların U
1 
 və U
2
sıfırdan keçmə anlarına müvafiq impulslar hasil 
edən formalaşdırıcılar; Tg – trigger; A- açar; İG- impulslar generatoru; Sc – sayğac; ROQ- 
rəqəm oxuma qurğusudur. İF
1
və İF
2
-nin yaratdığı impulslar Tg-ni çevirir, 
x

müddətində A
açarı açılır, f
0
tezlikli
Şəkil 6.4. Rəqəm fazometrinin struktur sxemi 
impulslar İG-dan sayğaca daxil olur. 
x

müddətindəki bu impulsların sayı 
,
0
f
N
x


=
buradan




kN
f
N
f
x
x
=
=
0
/
2
. 
Fazanın ölçülməsində maksimal kvantlama xətası 
0
/
2
f
f
x
kv


=

və tədqiq olunan siqnalın tezliyinə mütənasibdir. 
Tezliyi və fazanı ölçmə cihazlarının müqayisəsi göstərir ki, onlar əsasən eyni bloklardan 
təşkil olunur. Bu səbəbdən onlar bir universal cihaz halında hazırlanır və elektron-say 
tezlikölçənləri adlanır (EST). 
Tezlik diapazonuna görə EST-lər alçaq tezlik (10 Mhs-ə qədər) və yüksək tezlik (15 Mhs-
ə qədər) EST-lərinə ayrılırlar. 

---