Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
37

---

səmərəli istiqamətdə nağdsız pul dövriyyəsinin artması faktı pul tədavü1ü qanununun 
və ölkədə pul siyasətinin düzgün aparılmasından xəbər verir.
KitabYurdu.az 
38

---

MÖVZU 3 
 
PUL SISTEMI 
1.
Pul sisteminin ümumi xarakteristikası. 
2.
Pul sisteminin tipləri. 
3.
Pul sisteminin elementləri. 
4.
Metal pul sistemi. 
5.
Kağız pul sistemi. 
6.
Azərbaycan Respublikasının pul sistemi. 
KitabYurdu.az 
39

---

PUL SISTEMININ ÜMUMI XARAKTERISTIKASI 
Pul sistemi hər bir ölkədə tarixən yaranmış və milli qanunlarla 
möhkəmləndirilmiş pul tədavülünün təşkil edilməsi formasıdır. Pul sisteminin 
yaranması XVI-XVII əsrlərə, kapitalist istehsal üsulunun, həm də mərkəzlədirilmiş 
dövlət və milli bazarın yaranması və təsdiqlənməsi dövrünə təsadüf edir. Onun ayrı-ayrı 
ünsürləri isə daha əvvəlki dövrlərdə yaranmışdır. Əmtəə-pul münasibətləri və kapitalist 
istehsal üsulu inkişaf etdikcə pul sistemində köklü dəyişikliklər baş vermişdir. Pul 
sisteminin tipi pulun hansı formada – əmtəə kimi ümumi ekvivalent və ya dəyər 
nişanəsi kimi fəaliyyət göstərməsindən asılıdır. Bunlarla əlaqədar olaraq pul sisteminin 
aşağıdakı tipləri bir-birindən fərqlənir: 
- metal tədavülü sistemi, hansı ki, bütün beş funksiyanı yerinə yetirən həqiqi 
pullara (gümüş, qızıl) əsaslanır, dövr edən banknotlar isə məzənnəsiz olaraq pullara 
dəyişdirilir; 
- kağız-kretid tədavülü sistemi, hansı ki, həqiqi pullar dəyər nişanələri tərəfindən 
sıxışdırılıb çıxarılmış, tədavüldə isə kağız (xəzinə vekselləri) və ya kredit pulları 
fəaliyyət göstərir. 
Pul sisteminin qanunla ayrı-ayrı elementləri vardır. Bunlar aşağıdakılardır: 
1.
Pul vahidlərinin adları elan edilir və onun qızıl təminatı müəyyən edilir; 
2.
Pul nişanlarının növləri müəyyən edilir; 
3.
Pul nişanlarının emissiya qaydaları təsdiq edilir; 
4.Pul tədavülünün planlaşdırılmasının qaydaları və metodları müəyyən edilir; 
5.Beynəlxalq hesablaşmaların qaydaları müəyyən edilir, bundan başqa milli 
valyutaların ölkədən çıxarılması və gətirilməsi qaydaları müəyyən edilir. 
METAL PUL TƏDAVÜL SISTEMI