Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
179

---

– gün, yaxud faizlə normanın müəyyən edilməsi. Dövriyyə vəsaitlərinin norması 
müəyyən vaxtda əmtəə-material qiymətlilər ehtiyatının həcmini xarakterizə edir, hansı 
ki, istehsal prosesinin fasiləsizliyinin təmin edilməsi üçün zəruridir; 
– dövriyyə vəsaitlərinin normativi dövriyyə vəsaitlərinin birgünlük xərcinin 
ehtiyat günlərinə vurulmaqla yaxud faizlə hesablanır. 
Dövriyyə vəsaitlərinin norması – müəssisənin normal, ahəngdar işinin təmin 
edilməsi üçün zəruri olan əmtəə-material qiymətliləri üzrə ehtiyatın həcmidir. 
Sənaye müəssisələrində xammal və materiallar üzrə günlə ehtiyat normasının beş 
elementi vardır: 
1. Nəqliyyat ehtiyatı (materialların yolda olma vaxtı); 
2. Hazırlıq ehtiyatı (materialların qəbul edilməsi, boşaldılması və istehsal üçün 
hazırlanması); 
3. Cari anbar ehtiyatı (materialların göndərilmə aralarında istehsal prosesinin 
fasiləsizliyini təmin edir, sənayedə əsas sayılır); 
4. Texnoloji ehtiyat – istehsalın texnologiyasına uyğun olaraq istehsalın əlavədən 
hazırlanması zəruri olan xammal və materiallar üzrə); 
5. Sığorta ehtiyatı (ehtiyat kimi yaradılır, istehsalın fasiləsizliyinə təminat verir, 
ambar ehtiyatının müəyyən hissəsi qədər yaradılır – 30-50 %). 
Sənayedə dövriyyə vəsaitlərinin ayrı-ayrı elementləri üzrə normativlərin müəyyən 
edilməsi: 
1. Istehsal ehtiyatlarının normativ istehsal ehtiyatlarının bir günə düşən 
məsarifini ehtiyat günlərinə vurmaqla hesablanır. Istehsal ehtiyatlarının bir günə düşən 
məsarifi IV kvartalda material xərclərini 90 günə bölməklə hesablanır. 
2. Hazır məhsullar üzrə dövriyyə vəsaitlərinin normativi hazır məhsulların bir 
günə düşən məsarifini günlə ehtiyat normasına vurmaqla hesablanır; 
3. Gələcək dövrün xərcləri üzrə normativ bərabərdir – planlaşdırılan ilin əvvəlinə 
qalıq, üstəgəl planlaşdırılan ilin xərci, çıxılır planlaşdırılan dövrdə silinən xərclər.