Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
197

---

1.
Nəqliyyat müəssisəsinin mənfəəti; 
2.
Amortizasiya; 
3.
Büdcə vəsaiti; 
4.
Möhkəm passivlərin artımı. 
Xərclər hissəsində aşağıdakılar göstərilir: 
1.
Mənfəətdən büdcəyə ödəmələr; 
2.
Kapital qoyuluşunun həcmi; 
3.
Xüsusi dövriyyə vəsaitləri normativinin artımı; 
4.
Nəqliyyat vəsaitlərinin cari təmir xərcləri. 
Bundan başqa dəmiryol nəqliyyatının maliyyə planına nəqliyyat təşkilatlarının 
işçilərinə xidmət edən büdcə təşkilatlarının smetası da daxil edilir. Dəmiryol 
nəqliyyatında maliyyə planı ilə birlikdə valyuta əməliyyatlarının planı da tərtib edilir, 
hansı ki, orada beynəlxalq əlaqələrdə yüklərin və sərnişinlərin daşınması üzrə xarici 
valyuta ilə vəsaitlərin daxil olması və ödəmələr əks etdirilir. 
Çay və dəniz nəqliyyatı təşkilatlarının maliyyə planında dövlət kapital 
qoyuluşuna büdcədən ayırmalar, yol təsərrüfatı üzrə və gəmiçilik müfəttişliyinin 
saxlanması və mühafizəsi xərcləri, mənzil-kommunal təsərrüfatının zərərləri və s. 
göstərilir.
Avtomobil nəqliyyatının dövriyyə vəsaitlərinin normativi iki qrup üzrə müəyyən 
edilir: 
1. Istehsal xərclərinin artımından bilavasitə asılı olan normalaşdırılan dövriyyə 
vəsaitləri üzrə, normativ xərclərin 1 manatına görə müəyyən edilir, plan üzrə istehsal 
fəaliyyətinə əsasən hesablanan; 
2. Ehtiyatları istehsal planının artımı ilə əlaqədar olmayan dövriyyə vəsaitəlri – 
normativ keçən ildə faktiki orta qalıq səviyyəsində müəyyən edilir; 
Dövriyyə vəsaitlərinin formalaşdırılmasının mənbələri - başqa müəssisə-lərdə 
olduğu kimidir, xarakterik xüsusiyyət möhkəm passivlərdir (köhnəlmənin və təkərlərin 
təmirinin bərpası ehtiyatı – planla ödəmələr üzrə hesablaşmalar). 
KitabYurdu.az 
198

---

LIZINQ HAQQINDA ANLAYIŞ 
Xidmət müəssisələrindən biri də lizinq müəssisələridir. Lizinq xidməti haqqında 
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (29 noyabr 1994-cü il, № 930). Azərbaycan 
Respublikasında həyata keçirilən lizinq xidməti bu Qanunla, Azərbaycan 
Respublikasının digər qanunvericilik aktları və Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq 
müqavilələri (sazişləri) ilə tənzimlənir: 
– lizinq istehlakçının sifarişi əsasında əmlakı satın almaqla onu istehlakçıya orta 
və uzun müddətə icarəyə vermək məqsədilə həyata keçirilən xidmət növüdür; 
– lizinq müəssisəsi - lizinq müqaviləsinin obyekti olan əmlakı satın almaqla onu 
istehlakçıya icarəyə verən müəssisədir; 
– icarəçi – lizinq müəssisəsindən əmlakı icarəyə götürən hüquqi və fiziki şəxsdir; 
– qəbul protokolu – lizinq müqaviləsinin obyekti olan əmlakın qəbul edilməsi, 
quraşdırılması və istismara verilməsi haqqında lizinq müqaviləsi subyektlərinin 
imzaladıqları sənəddir; 
– lizinq haqqı – icarəyə götürülmüş əmlak üçün icarəçinin lizinq müəssisəsinə 
ödədiyi haqdır. 
Lizinq xidməti yönəldilən vəsaitin mənbəyinə, lizinq haqqının tərkibinə, lizinq 
müqaviləsi subyektlərinin iştirakına görə əsasən aşağıdakı formalarda həyata keçirilir: 
1. Lizinq xidmətinin həyata keçirilməsinə yönəldilən vəsaitin mənbəyinə görə: 
– lizinq müəssisəsinin öz vəsaiti hesabına həyata keçirilən xidmət; 
– lizinq müəssisələrinin öz vəsaiti və digər mənbələrdən cəlb olunmuş vəsait 
hesabına həyata keçirilən xidmət (bu halda lizinq müəssisəsinin öz vəsaiti xidmətin 
ümumi dəyərinin 30%-dən az olmamalıdır). 
2. Lizinq haqqının tərkibinə görə: 
– əmlakın satılma dəyəri, digər xidmət xərcləri, habelə lizinq müəssisəsinin 
mənfəəti daxil edilməklə lizinq haqqı ödənilən xidmət;