Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
42

---

KitabYurdu.az 
43

---

KAĞIZ KREDIT PUL SISTEMI 
Kağız kredit pul sistemi ölkənin emissiya mərkəzinin buraxdığı banknotların 
hökmranlığı vəziyyətini nəzarətdə tutur. Kapitalizmin beynəlxalq pul sistemi 1944-cü 
ildə Bretton-Vuds (ABŞ) BMT-nin valyuta-maliyyə konfransında dünya valyuta sistemi 
dairəsində dayanmışdı. Bretton-Vuds pul sistemi forması üzrə özünəoxşar dövlətlərarası 
qızıl deviz standartıdır. Onun əsas cəhətləri bunlardır: 
- qızıl dünya pulu funksiyasını yerinə yetirmiş, o ölkələr arasında son hesablaşma 
vasitəsi və ictimai variantın ümumi təcəssümü kimi çıxış etmişdir; 
- qızıldan başqa, beynəlxalq ödəniş dövriyyəsində ABŞ-ın milli pul vahidi dollar 
və daha məhdud fəaliyyət sferasına olan Ingiltərənin funt-sterlinqi istifadə edilmişdir; 
- əgər ABŞ dollarını (1934-cü ildən) mərkəzi banklar və ölkənin hökumət 
idarələri verirdilərsə, onda dollar rəsmi müəyyən edilmiş nisbət üzrə ABŞ 
xəzinədarlığında qızıla dəyişdirilirdi. 
1976-cı ildə Kinqstonda (Yamayka adası) BVF üzvləri olan ölkələrin 
rəsmiləşdirdikləri müqavilə ilə Bretton-Vuds pul sistemi əvəzinə Yamayka pul sistemi 
gəldi. Ölkələrin bu müqaviləni imzaladıqdan sonra 1978-ci ilin aprelində BVF-nin 
nizamnaməsində dəyişiklik aparıldı. Yeni pul sistemi aşağıdakı əlamətlərlə xarakterizə 
edilir: 
1. ABŞ dolları beynəlxalq hesablaşmalarda və başqa ölkələrin valyuta 
ehtiyatlarında mühüm yerini saxladı, həm də şərti dəyər SDR-lə hesablaşan zaman 
mühüm rol oynamaqda davam etdi; 
2. Dünya pulu isə BVF-də xüsusi (başqalarından) alma hüququ SDR elan edildi, 
hansı ki, beynəlxalq hesablaşma vahidi oldu; 
3. Qızılın sikkəsizləşdirilməsi hüquqi başa çatdırıldı. Qızıl pul funksiyasını itirdi, 
onun rəsmi qiyməti ləğv edildi, amma qızıl dövlətlərin ehtiyatı kimi qaldı və başqa 
ölkələrin pul vahidlərinin alınması üçün istifadə edilir.