Mühazirələr konspekti Fənn: avtoserviSDƏ XİDMƏTİn texnologiyasi və TƏŞKİLİ-1

MÜHAZİRƏ

Texnoloji prosesin təşkili, əməyin təşkili formaları.

Texnoloji prosesin təşkili TXS-nın istehsalat prosesi aşağıdakı əsas tələbata cavab verməlidir: texniki qulluq və təmirin texnoloji prosesinin çevikliyi təmin edilməli, istehsalat əməliyyatlarının müxtəlif təşkilinin aparılması mümükün olmalıdır. Bu onunula izah olunurki, stansiyaya gələn avtomobillərən müxtəl ifadlarda və həcm dəişlərin yerinə yetirilməsini tələb edir.

Buradan aydın olurki, bir variant üçün işlərin yerinə yetirilməsinin öz texnoloji sxemi olmalıdır.

Praktikada bu tələb,əsasən, texniki qulluq və təmirin universal postlarda aparılması ilə ödənir.

Texniki xidmət növünün əməliyyatlar kompleksinin paylandırıldığı postların sayından və avadanlığından asılı olaraq işlərin təşkilininiki metodu vardır: universal və ixtisaslaşdırılmış postlar üsulu.

Universal potlardaişlərin təşkili metodu verilmiş TQ növünün bütünişlərinin bir postda lazım olan i xtisaslar üzrə fəhlələr və ya müxtəlif ixtisaslı universal fəhlələr qrupu tərəfindən yerinə yetirilməsini nəzərdə tutur.

Hər iki halda icraçılar işləri müəyyən olunmuş texnoloji ardıcıllıqla yerinə yetirirlər.

Universal postlardalanvari və keçid tipli ola bilərlər. TQ və JT sahəsində əsasənda lanvari postlar, yığışdırma-yuma işlərində isə keçid tipli postlar tətbiq edilir.

Universal postlarda işlərin təşkili metodunun üstün cəhəti bu postlarda müxtəlif həcmli işlərin

(və ya müxtəlif markalı avtomobillərə xidmət edilməsi, tələbata görə lazımi xırda cari təmirişlərinin görülməsi) yerinə yetirilməsinin mümkünlüyüdür. Avtomobillərinhər bir postda dayanma vaxtının müxtəlifliyi TXS üçün xarakterikdir.

Bu metodun çatışmayan cəhətlərinə – avtomobilin xidmətinə ümumi vaxtınartması, eyni avadanlığın postlarda təkrarlanması, avtomobilin posta girib çıxmasına manev vaxtının çoxolması, istehsalat sahəəsində avtomobilin işləyən aqreqatlarından ətraf havanını çirklənməsin, səs-küy, universal fəhlələrin əmək haqqının nisbətən yüksək olması aid edilir.

İxtisaslaşdırılmış postlar metodunda TQ növünün iş həcmi hissələrə bölüşdürülür və bir neçə post

üzrə paylaşdırılır. Postlari xtisaslaşdırılmış avadanlıqla təchiz olunur, fəhlələr isə işlərin bir cinsliyi və ya onların səmərəli uyğunluğu nəzərə alınmaqlai xtisaslaşdırılır. TXS dayağlama postu, diaqnostika postu və başqa iş növləri üzrə ixtisaslaşdırılmış postlar nəzərdə tutulur.

İxtisaslaşdırırlmış postlar metodu axın və ya əməliyat-post (dalanvari postlar) üsulları ilə həyata keçirilə bilər.

Axın üsulu ilə təşkil zamanı texniki qulluq növü üzrə iş həcmi ardıcıl yerləşmiş

(avtomobilin hərəkət istiqamətində və ya hərəkət istiqamətinə köndələn, perpentikulyar) birneçəpostdaaparılır.

Hər bir postda müəyyən əməliyyatları yerinə yetirmək üçün ixtisaslaşdırılmış işçi yerləri nəzərdə tutulur. Belə postlar qrupu texniki qulluğun axın xəttini təşkil edir.

Axın xətlərinin avtomobillərin qəbulu sahəsində və təminatlxidmət (servis kitabçasının talonları üzrə) sahəsindətəşkilixarakterikdir. Axın metodu aşağıdakı şərtlər daxilində effektiv ola bilər: sutkalıq istehsalat proqramı axın xəttinin tam yüklənməsini təmin etməlidir;

xidmət əməliyyatları icraçılar üzrə dəqiq paylaşdırılır; işlərtam mexanikləşdirilir; lazımi maddi texniki baza,

ehtiyat postu və ya xəttin ritminin v əpostların yüklənməsinin operativ korreksiya olunması üçün yeriniçə tindəyişə bilən («sürüşkən») icraçıların olması. Bu halda əmək məhsuldarlığı 20%-ə qədər arta bilər.

Əməliyyat-post metodunda işlərin həcmi bir neçə ixtisaslaşdırırlmış, lakin parallel yerləşmiş postlararasında paylaşdırılır.

Hər bir postda müəyyən əməliyyatla rqrupu yerinəyetirilir.

Avtomobil bir post daxidmət keçdikdən sonar o biri posta keçir.

Hə rbir postda durma vaxtı eyni olmalıdır. Avtomobilə dalan varipostlarda xidmət edilir, eyni zamanda postların işləri bir-birindən asılı olmur. Bu metodla işlərin təşkili avadanlığı ixtisaslaşdırmağa,

Texnoloji prosesi mexanikləşdirməyə və bununlada işlərin keyfiyyətini və əmək məhsuldarlığını yüksəltməyə

Imkan verir. Lakin bu halda avtomobillərin postlara qoyulub çıxarılması ilə əlaqədar vaxt itkiləri və istehsalat binasının havasının işlənməsi qazlarla çirklənməsi qaçılmazdır. Fərdi avtomobillərin TXS-na gəlmələrinin qeyri-müntəzəmliyini, həmçinin ayrı ayrı iş komplekslərinin seçimlə yerinə yetirilməsininəzərə almaqla əməliyyat metodu universal postlar metoduilə yanaşı (müasirTXS-da) geniş tətbiq tapır.

TXS-da avtomobillərin təmiri aqreqat və ya fərdi metodla aparılır.

Təmirin aqreqat metodu daha mütərəqqi olmaqlanasaz aqreqatların, qovşaq-

Ların və ya detalların dövriyyə fondundan götürülmüşsazları ilə, və ya təzə elementlərlə əvəze dilməsini, dəyişdirilməsini nəzərdə tutur. Bu, avtomobillərin TXS da dayanma vaxtının azaldılmasına imkan yaradır. Bu metodu müvəffəqiyyətlə tətbiq etmək üçün əvvəl nədən təmir edilib hazırlanmış aqreqatların və qovşaqların kifayət qədər dövriyyə fondu olmalıdır (yaradılmalıdır).

Təmirin fərdi metodu aqreqatların təmirindən sonra elə çıxarıldıqları avtomobilə quraşdırılmasını

nəzərdətutur. Təmirin kombinələşdirilmiş metodudu mümkündür.

Buzamanaqreqatvəyaqovşaqtəzəsivəyadövriyyəfondundandötürülmüşüilədəyişdirilir, avtomobilişləməkdədavamedir.

Çıxarılmış aqreqatisə avtomobil sahibi ilə bağlanmış müqavilə əsasında müəyyən vaxtt ərzində təmir edilir, avtomobilin TXS-na təkrar gədməklə onun üzərində quraşdırılır. Beləliklə, bu metod avtomobil sahibi ilə razılaşma əsasında müvafiq haqq ödəməklə aqreqatlarınicarəsini (prokatını) nəzərdə tutur.

TXS-daTQvəJT-intəşkilitexniki, texnolojivə uçot sənədlərinin tətbiqini, texniki şərtlərin, texnoloji xətlərin istifadə edilməsini, həmçinin işçi yerilərinin təşkilini və onlarda işin sazlanmasını nəzərdə tutur.

Kompleks briqada metodu avtomobillərin TQ növləri və CT işlərininbütün kompleksinin hər bir briqada tərəfindən yerinə yetirilməsini nəzərdə tutur.

Briqada ona təhkim edilmiş işləriyerinə yetirmək üçün lazım olan müxtəlif ixtisaslı icraçılarla komplektl əşdirilir. Kompleks briqadaların üstünlüyü keyfiyyətinə tam məsuliyyət daşımalıdır. Briqada bütün ixtisaslara müvafiq fəhlələrin olması vaxta görə müxtəlif işlərin yerinə yetirilməsini operativ korreksiya etməyə imkan verir. Briqadir TQ da çalışan fəhlələri avtomobilin təmiri işlərinə və əksinə keçirəbilər.

Lakin kompleks briqadada daha yuksək ixtisaslı fəhlələr tələb edilir, fəhlələrin əmək məhsuldarlığı, adətən, ixtisaslaşdırılmış briqadaya nisbətən aşağı olur. Aqreqat-sahə metodunun mahiyyəti ondadır ki,

TQ və təmir üzrə bütün işlər öz işinin nəticələrinə və keyfiyyətinə görə tam məsuliyyət daşıyan ixtisaslaşdırılmış istehsalat sahələri arasında bölünür. Bu sahələr istehsalatın əsas bəndləri olub, hər biri avtomobilin ona təhkim edilmiş bir və ya bir neçə aqreqat, qovşaq, sistem, mexanizm, jihazlarınınTQnövlərivəJT-iüzrəişləriyerinəyetirir.

Təşkilin bu metodunda yerinə yetirilmiş işlərin keyfiyyətinə cavabdehlik daha ünvanlı olur. Yüksəkixtisaslaşma yüksək məhsuldarlıqla avadanlığı səmərəli tətbiq etməyə, işləri mexanikləşdirməyə və avtomatlaşdırmağa, bunlarınəsasındaisəişlərinkeyfiyyətiniyüksəltməyəimkanyaradır.

Bu metodun çatışmayan cəhəti avtomobilin ixtisaslaşdırılmış postlar (sahələr) arasındamanevretməsininçətinliyidir, bu artıq vaxt itkilərinə səbəb olur və buna görə metodun praktikada tətbiqi məhdudlaşdırır.

İstehsalatın təşkili metodu TXS-da istehsalatın konsentrasiya (cəmləmə) və ixtisaslaşma səviyyəsindən asılı olaraq seçillir. Bir markada avtomobillərin xidmətiaparılanv ə yüksək texnoloci təchizata malik TXS-da avtomobillərin TQ nun hər bir növü və CT üçün ixtisaslaşdırılmış briqadalar yaradılır; başqa TXS-da

TQ işləri üçün ixtisaslaşdırılmış briqadalar, CT üçün isə

Kompleks briqada yaradılırbilər. beləliklə, TXS həm kompleks, həm d əixtisaslaşdırılmış briqalara malik ola bilər.