Mühazirələr. Mövzu Müasir şəraitdə mülki müdafiənin rolu və vəzifələri. Plan

5-ci sinif. 
 1-ci mövzu:Mülki müdafiə ,onun məqsədi və əsas vəzifələri. 
Müəllim ,torpağımız uğrunda xalqimizin apardığı mubarizədən danışarkən dövri 
mətbuatın materiallarından geniş istifadə etməlidir.O, izah etməlidir ki ,hər hansı 
müharibədə qələbə qazanmaq üçün ön cəbhədə igidliklə vuruşmaqla yanaşı arxa 
cəbhədə cox vacib işlər görmək lazım gəlir.Bu işlər mülki müdafiənin müharibə 
dövründəki vəzifələridir.MM respublikamızda görülən ümumi müdafiə 
tədbirlərinin tərkib hissəsidir.Müəllim deyirki,MM-nin sülh dövründəki vəzifələri 
də cox əhəmiyyətlidir.Bu vəzifələr zəlzələ,sel,daşqın və s. kimi təbii 
fəlakətlərin,istehsalatda baş verən güclü qəzaların nəticələrini aradan qaldırmaqdan 
ibarətdir.Bu fəzifələrin yerinə yatirilməsinə rayonlarda hökümət orqanlarının 
başçıları,zavodlarda,məktəblərdə və başqa təşkilatlarda isə təssərüfat və idarələrin 
başçıları rəhbərlik edirlər. Onlara MM-nin rəhbərləri deyilir.Hər bir MM 
rəhbərlərinin yanında MM qərargahı olur.Qərargah mühafizə işiərinin təşkilində 
MM-nin rəhbərlərinə yardım göstərmək üçündür.İş yerlərində fəhlələr ,qulluqçular 
və işçilərdən ibarət MM dəstələri yaradılır .Onlar xilasetmə, tibbi yardım 
,zəhərsizləşdirmə,mühafizə işlərini icra etmək üçün nəzərdə tutulub.İş qabiliyyətini 
itirmiş adamlara,qocalara,16 yaşınadək məktəblilərə özunu muhavizə usulları 
öyrədilir.Muəllimdərsin sonunda MM biliklərinə və vərdişlərinə yiyələnmək 
sahəsində şagirdlərin vəzifələrini izah edir.Muəllim qeyd edirki,başlıca vəzifə 
muasir qırğın silahlarından,təbii fəlakətlərin nəticələrindən muhavizəni usul və 
qaydalarını bilmək,lazım gəldikdə onlardan bacarıqla istifadə etməyi 
öyrənməkdir.Bunları öyrənməklə biz MM uzrə borcumuzu yerinə yetiririk,mudafiə 
işlərində iştirak edirik. 
2-ci mövzu: Muasir qırğın vasitələri. 
Mövzunun oyrədilməsinə”Muasir adi qırğın vasitələrindən başlamaq,sonra isə 
kutləvi qırğın silahları sayılan nuvə,kimyəvi və bakterioloji silahların səciyyəvi 
amilləri barədə anlayış vermək məsləhətdir.məşğələləri mövzuya aid 
plakatlardan,MM cədvəllərindən,diafilmlərindən istifadə etməklə aparılan sohbət 
formasında kecirmək məqsədə uyğun sayılır.silahların zədələyici təsirindən 
danişarkən,onlardan muhavizənin usul,qayda və vasitələrinin oyrədilməsinə 
xususən diqqət yetirilməlidir.Muəllim calışmalıdırki,şagirdlərdə təhlukə zamanı 
təmkinli olmaq,vahimə,qorxu hissinə qalib gəlmək,muhavizə olunmaga əzimlə,can 
atmaq,yaxında yaşlı admlar olmayan hallarda mustəqil davranmağı bacarmaq, kimi 
mənəvi psixoloji keyfiyyətlər aşılansın,inşaf etdirilsin.Muəllim sonra adi qırğın 
silahlarının zədələyici xassələri barədə anlayış verir.O qeyd edirki,adi qırğın 
vasitələri aviasiya bombalarından,yardımçı vasitələrdən,(supriz-mino) və s.döyüş 
sursatlarından ibarətdir. 
Aviasiya bombası –təyyarələrdən atılan bombalara deyilir.20-dən artıq cürbəcür 
növü olur. Əsas növləri isə fuqas,qəlpələnən,yandırıcı bombalar,diyircəkli 
bomba,həcimli partlayış bombası və s.-dir. 
Fuqas bombası-adamları məhv etmək, binaları,digər tikililəri,körpüləri dağıtmaq 
ücündür.Partlayış zamanı yaranan hava dalğası ilə zədələnir.Çəkisi 50 kq-dan 1000 
kq-a qədərdir,çəkisindən asılı olaraq düşdüyü yerdən asılı olaraq düşdüyü yerdən 
onlarla metr məsafədə binaları zədələyir,mühafizə olunmamış adamları yaralayır. 

---

Qəlpələnən bomba-adamlar üçün olduqca qorxuludur.Bombanın qalın metal 
gövdəsi partlayış anında xırda qırıntılar qəlpələr şəklində ətrafa atılaraq zədə yetirir 
.Məs:50 kq-lıq belə bomba hərəsi 1 qr olan 5-6 min qəlpə törədir. 
Diyircəkli bomba-qəlpələnən aviasiya bombasının bir növüdür.İçərisinə 5-6mm 
ölçülü metal,yaxud plastik kütlə,diyircəklər,iynələr və s. doldurulmuş metal 
gövdədən və partladıcı tərtibatdan ibarətdir.Belə bombalar adətən təyyarədən 
kasetdə atılır.Hər kasetdə atılır .Hər kasetdə onlarla bomba olur.Aviasiya 
bombalarından qorunmaq üçün ən etibarlı yer kollektiv muhafizə vasitələridir. 
Sürpriz –mina-müxtəlif oyuncaqlar şəklində ,xüsusən uşaqların diqqətini cəlb 
edən yaraşıqlı əşyalar formasında hazırlanır.Toxunarkən gözlənilmədən